SINOPSIA

"Erosi, erabil eta bota". Bai erraza! Denak hustu eta zabortegiak bete egiten dira. Baina gizakiok ez dakiguna da zer borroka daraman zaborrak bizirik irauteko zabortegiaren oihanean. Botatako gauza pila bat erortzen da egunero Komunjaunen tranpa liluragarrian, Labe Errauskailu beldurgarriaren tripetan bukatzeko. Glup detektibearen gabardina traketsak eta bere zabor taldeak bakarrik egiten diote aurre haien tiraniari. Eta aurrerantzean errazago izango zaie, aliatu bati esker. Alize da, zabortegian istripuz jausi eta etxera itzultzen ez dakien neska txikia.

Caye eta Zulema prostituten kaleko bizimoduari buruzko filma. Hasieran, etsaiak direla pentsatuko dute, baina laster lagunak egingo dira.

SINOPSIA

Koktel berari eraginez
Nire lagunartekoan, musikari asko baitago tartean, broma bat baino gehiago egin izan dugu Turbonegro taldearen jokaeraz. Duela urte batzuk, Turbonegro taldeak arrakasta handia lortu zuen Apocalypse dudes izeneko disko bikainarekin, eta ordutik hona, haien disko guztiak lan haren kalkoa dira. Ordutik hona, beti intro instrumental batekin hasten dira Turbonegroren diskoak, ondoren lelo itsaskorreko abestia dator, eta ondoren urrea erruten duen oiloa ondo hezita dute Turbonegrokoek, bai jauna. Eta ez naiz mesprezuzko tonuan ari; finean, jakin egin behar baita hori egiten, eta gure lagunartean, jakin-mina pizten baitute beti, «ea oraingoan nola egin duten!», esateraino behintzat.
Zineman, oilo bera hainbeste ustiatzen duenari, autore adjektiboa bizkarreratu zaio. Eta Leon de Aranoa zuzendari madrildarra horren adibide ona da. Aranoak zinema soziala egiten du zergatik ez definizio hori erabili, Kean Loach zuzendariari hala esaten diogunean? Beti karrika du agertoki, beti karrikako arazoak testuinguru, beti karrikako pertsonaiak protagonista. Barrio eta Los lunes al sol dira horren adibide.
Baina istorioak ez ezik, Leon de Aranoaren filmeek ezaugarri komunak dituzte formari dagokionez. Batetik, testuak berebiziko garrantzia du haren pelikuletan, esan nahi baita, Aranoaren pertsonaiak ez direla nolanahi mintzatzen, eta mintzatzen direnean, zerbait esateko mintzo direla. Bestetik, musika borrokalarienari keinu egiten zaio Barrio filman nabarmena da hori, zenbaitetan, bideo klip itxura emanez sekuentzia osoei. Horrez gain, drama gordinenak irribarrez jantzi nahi dituen komedia printza azkarrak solasaldien bitartez, Los Lunes al sol filmeko Bardemen mingain azkarra kasu edo ihesaldi itxaropentsuak daude Princesas honetan, prostitutak limousinean bidaia egiten dutenekoa.
Horixe guztia topatuko du Princesas filma ikustera joaten denak; ez gutxiago, ez gehiago. Baina oraingoan, film txukuna izanagatik, koktelak ez du aurrekoetan bezain ongi funtzionatzen. Caye (Candela Peña) eta Zulema (Micaela Nevarez) prostituten istorioak indarra du, eta baita ikuslea gogor kolpatzeko ahalmena ere. Baina Aranoaren aurreko filmetan ez bezala, halako artifizialtasun puntu bat sumatzen zaio filmari, halako aurretik pentsatze luze bat. Ukitu hori solasaldietan antzematen da gehien. Turbonegrok bezala, horixe baitu txarra beti koktel berari eragiteak. Errepikatzea ez da inongo hanka sartzea; ongi eginez gero (hori baita zailena) bertute handia da. Aldez aurretik pentsatze hori gehiegi igartzea izaten da okerrena.

Alberto Irazu

Oporretan, Marbellara joan behar duen egun berean, Etxebeste familia dirurik gabe gelditu da. Herri osoari esan diote kanpora doazela. Eta, hala, autoan irtengo dira, baina gauean etxera itzuliko dira, bertan oporrak pasatzeko.

SINOPSIA

Oso komedia txukuna
Aupa Etxebeste! eszena bikain batekin hasten da. Eta lehenengo eszena horretan bertan, ondoren, pelikulan zehar, gertatuko diren hainbat kontu igartzen dira.
Ramon Agirrek antzeztutako pertsonaia trago bat hartzen ari da lagunekin. Hain zuzen, hor hasi dira lagun horietako bi, tabernako barra aurrean, tragoa nork ordainduko eztabaida gizonezkoan emakumezkoek ez dute halako erridikulurik egiten! Zerbitzariak bi oilar horien kikirikia moztuko du, baina: «Etxebestek ordaindu dik». Eszena horretan, Asier Altunak eta Telmo Esnalek oso zuzendari gutxik egiten dakiten zerbait egiten dute: pertsonaia bat, eta pertsonaia hori bizi den herria, ekintza bakar batez bikain definitzea. Eta definizio horretarako, oso gurea den portaera batez baliatzen dakite: Bergaran, Bilbon, Tafallan oilarrak norgehiagokan aritzen dira tragoak ordaintzeko, ez aitzitik, Katalunian! Chapeau, beraz: tokian tokikoan xurgatzen duen film bat eskaini behar diogu munduari. Segi dezagun aurrera. Ekintza horren bitartez, esan egiten zaigu nolakoa den Etxebeste hori: berak ez dio sekula utziko ondokoari tragoa ordaintzen! Kalean Mercedesean eta urrezko lepokoarekin ibiltzen den horietakoa da, etxean baratxuri-zopa hartu arren! Bestetik, esan egiten zaigu Etxebestek alkate izan nahi lukeen herri horretako portaerak nolakoak diren, eta bertako txalotze eta zigortze kodeen barruan, itxurakeriak zenbaterainoko garrantzia duen. Beraz, kontestualizatu egiten zaigu istorioa: xentimorik gabe geratutako etxebestetarrek etxean gordeta emango dituzten oporrak, herri guztiari Marbellara joan direla sinetsarazi eta ziria sartu ondoren.
Hain zuzen, filmaren bigarren zati horretan, meritu handiko terreno arriskutsuan, ederki moldatu dira Asier Altuna eta Telmo Esnal. Esan dezadan, nire ustez, komedia dela zinema jenerorik zailena, eta are gehiago, komedia horretako istorioa espazio eszeniko txiki batean maneiatu behar izaten denean. Kasu honetan halaxe da: etxebestetarrek etxean gordeta ematen dituzten oporrak, irudimen handiz kontatuta daude, eta hor ikusten da inon baino hobe zein aktore handiak diren eta etxekoak direlako, askotan zenbat gutxiesten ditugun!- Ramon Agirre eta Elena Irureta. Iban Garateren antzezpena ere ezusteko atsegina da. Komedia egiteko horren barruan, beraz, ondo moldatzen da Aupa Etxebeste!. Hala ere, irudi du, etxe barruko pasadizoen harilkatzea erritmo azkarragoan egin balitz, eta horko gertakizunen umore beltza urrunago eraman balitz, filmak asko irabaziko zukeela. Izan ere, apika, horixe da espazio eszeniko itxietan petrolioa ateratzen dakiten komedien legea: pertsonaiak batetik bestera ipurterre ibiltzea, ateak itxi eta zabaltze etengabean, erabat tempo azkarrean.
Bejondeiela etxebestetarrei!

Alberto Irazu

Bernardo Atxagaren Obabakoak liburuan oinarritutako filma da hau. Zinema ikasle batek pertsonaia harrigarri batzuk ezagutuko ditu Obaba herrian: irakaslea, Lucas, ingeniari alemaniar bat eta Miguel.

SINOPSIA

Oxigenoa eta enborra
Bere garaian, Tolkienen The lord of the rings literatur abentura erraldoiaren zinema egokitzapena heldu zitzaigunean, Peter Jacksonek bere gainean hartutako erronkaren tamaina aipatu nuen. Neure burua Jacksonen tokian jarrita, oso zaila begitandu zitzaidan epopeia horretako adar guztiak enbor koherentean elkartzea, oso zaila Tolkienen unibertso magikoa egoki islatzea. Halaber, zaila bezain komenigarria begitandu zitzaidan, pertsonaia nagusien arbola genealogiko amaitezinekin ikuslea ez gogaitzea. Aldeak alde eta alde handi samarra dago, antzeko zerbait gertatzen da Obabakoak-ekin. Liburua irakurri duenak ederki dakienez, ipuinez ipuin eraikia dago Obabako mundua, baina ipuin horiek guztiak bularralde bereko birikak dira: arnasa hartze koordinatuan, zainak eta globuluak konpartitzen ari dira. Alde horretatik, ipuin batetik bestera tonua aldatu arren, ikusleari oxigeno komun hori birikaratzea zen Montxo Armendarizen erronka nagusia, adarrak enborrari lotzearekin batera edo alderantziz, oso anputazio mingarririk egin gabe. Hala, ezer baino lehen, handicap handia iruditu zait Obaba euskaraz filmatu ez izana, Lander Garro adiskideak Donostiako Zinemaldian egunkari honetan aipatu zuen gisan, aukera estetiko eta zinematografiko egokiena zelakoan. Azken kontu honi dagokionez, esan dezagun, filma euskarara bikoiztuta ikusten duena zeharo harrituta geratuko dela obabatarren zenbait joera diglosikorekin. Horixe da gure patua, dirudienez. Baina gatozen Armendarizen lanera, eta adarren eta enborraren kontu horretara. Nire ustez, horixe da zuzendari nafarraren lorpenik handiena, Obabako errealitatean lardaska egitera joandako emakume gazteaz baliatuta (Barbara Lennie), asmatu egin baitu ipuinen arteko zilbor-hestea sortzen.
Baina eta oxigenoa? Muskerrak argazki zaharretatik belarrietara, eta arbela aurreko mapa mundietatik gutunetara lekuz aldatu ditzakeen globulu dantza magiko hori? Hor, oso urruneko egin zait Obaba hau, askoz ere berdeago eta zaharrago behar zuen mundu horretan, etxeak, autoak, arropak mende bat aurrerago baleude bezala. Seguru asko, artean gazte eta berde ginela murgildu ginenez Obaban.

Alberto Irazu