Etiketaren artxiboa: gorrotoa

Begiko zikina baino gehiago ez ikusi nahi

Azalpena

Zerbait edo norbait gorrotatzea.

Baliokideak:       Begiko zikina baino gehiago ez jasan

eye-743409_1920

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. No querer ver (a alguien) ni en pintura

fr. Je ne peux pas le blairer / je ne peux pas l’encadrer

en. He´d sooner be dead than see somebody / not to be able to stand the sight of somebody

Testuinguruan

 => Orotariko Euskal Hiztegia

BEGIKO ZIKINA BAINO …-AGO. “Begiko zikiña baiño geiago eztu ikusi nahi (G-to, Lc, BN-baig), le es antipático; litm.: no quiere verle más que las suciedades del ojo” A.  Ezin ikusi begiko zikina baiño. FIr. 159. Bakotxa bizi da bere etxean bere familiarekin, auzoa begiko zikina baino gehiago ez dezakela jasan. JEtchep 46. Gara artako lagunartea, begiko zikina baino ezin ikusiago zuen Platonek. Zait Plat 117.

=> Epaltza, Aingeru Rock´n´roll, Elkar (2000). Ereduzko Prosa Gaur (EPG)

Lodikotea moldegabea, inoxoa eta aurpegi pikorrez emokatua, taldeko gainerako lagunek -Karlos Ripodas “Charly”, Fernando Soria “Ximurra”, Anjel Urtxipia “Ttipi” –ez zuten begiko zikina baino gehiago nahi beren inguruan, are gutiago asteburuetan neskatara ateratzen ginelarik: gainerako guztiok baino sutsuago lehiatuta ere, Potzolo gurekin egote hutsa kale egiteko bermea zen.

=> Herria, 2009-11-12. Egungo Testuen Coprusa (ETC)

“Hargin beltzak” deitzen zituen Framazon delakoak ez zituen ere maite; Jules Ferry ez zuen begiko zikina baino gehiago ikusi nahi; hau zendu zenean, hunentzat idatzi zuen : “bat gutiago”.

=> Salaburu, Pello, Errateko nituenak, Erein, 2014. Egungo Testuen Coprusa (ETC)

Psikopaten sintomak ongi deskirbaten dituzte liburu horiek, ez naiz ibiliko ni hemen asmatzen, eta mediku guziek aholku bat ematen dute, lenebizikoa eta oinarrizkoa: alde egin haiengandik, arras kaltegarriak baitira giza harremanetan, begiko zikina baino txarragoak. 

=> Luku, Antton, Libertitzeaz, Pamiela, 2014. Egungo Testuen Coprusa (ETC)

Ez ziroiat jasan mutiko hori, begiko zikina baino gehiago.

Iturriak

Egungo Testuen Coprusa (ETC)Ereduzko Prosa Gaur (EPG)Intza Proiektua, Nola Erran, Orotariko Euskal Hiztegia, Wordreference.

Begitan hartu / eduki / izan

Azalpena

Norbait edo zerbait gorrotatzen duzula adierazteko esaten da.

Sinonimoak: begietan hartu, begietan eduki, begietan izan.

Ad.: Begitan hartuta nauka eta ez dit ezer barkatzen.

Photo by MusicFox Fx on Unsplash

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. Coger manía / Tomar ojeriza / Tomarla con / Tener a uno entre ceja y ceja.

fr. Avoir une dent contre quelqu’un / Prende quelqu’un en grippe.

en. Can’t stand / Have a bias against sb/sth / Take a dislike/disliking.

Testuinguruan

⇒ Axenario, Jules Renard / Itziar Otegi (Alberdania-Elkar, 2006, 85-86 or.). Ereduzko Prosa Gaur (EPG).

1. Or.: 85

Begitan hartu du, ia ziur.

2. Or.: 86

–Jauna –esan du Axenariok–, ikasketaburuak begitan hartu nau!

3. Or.: 86

Begitan hartu zaitu!

⇒ Hauts bihurtu zineten, Juan Kruz Igerabide (Alberdania, 2005). Ereduzko Prosa Gaur (EPG).

1. Or.: 19

Galdua ikusi nuen neure burua; morroi desatsegina zen Julio, baina ez hori bakarrik; edozein txikikeriagatik hartzen zuen ume bat begitan, eta nabarmen uzten zuen besteen aurrean.

⇒ Annie Ernaux, Emakume bat, Txalaparta, Tafalla, 2012 (itzultzailea: Itziar de Blas Fdez. de Gamarra)

Lanean hasi zen margarina-fabrika hartan hotza eta hezetasuna pasea zen, eskuak bustita eta ospelez beteta negu osoan. Harrezkero, begitan hartu zuen margarina.

⇒ Danele Sarriugarte, “Zapaltzailearen takoiak“, Argia, 2015-03-08.

(…) Modern Family (…) Honatx trama: familia modernotzat saldu nahi dituzten arren, mamian ikaragarri tradizionalak diren hiru familia protagonistek –ez diotenez errotikako kontra-proposamenik egiten senitartekotzaren oinarrizko zimenduei– txangoa antolatzen dute atrakzio-parkera. Bikote gayak ez daki zer egin alaba txikiarekin, gora eta behera baitabil jauzika, eta deskuidatzen direnero, parkeko beste muturreraino joana dela egiaztatzen dute. Hasiera batean, saiatzen dira umeari txakur-uhal batekin eusten, baina jendeak gaitzespenez begiratzen diela-eta, bazter uzten dute estrategia hori.

Orduan, haurraren aitonak, bera baino 30 urte gazteagoa den emakume batekin ezkondua, epifania betean deskubritzen du andrea hain sarritan ozpinduta egotearen arrazoi nagusietako bat dela, azken buruan, takoi izugarri deserosoekin ibiltzen dela beti. Flashbackean gogoratzen du nola itxaron behar izaten dion kaletik doazenean, nola eman behar izaten dion eskua eskailerak jaisteko. Bonbilla artean ñir-ñirka, merchandising-denda batera sartu eta printzesa-zapatatxo (takoidun) batzuk erosten ditu bilobarentzat, horiek oinetan dituela ez baitu posible izango harrapatu ezineko moduan urruntzea, aske ibiltzea. Txakur-uhala ez bezala, zapaltzailearen takoiak ez ditu inortxok ere begitan hartzen.

 Iturriak

Hiztegi Batua, Elhuyar hiztegia, Orotarikoa, Intza Proiektua, Wordreference, Ereduzko Prosa Gaur, Argia.