Izotzean ezkutatutako altxorra

BERRIA ikasgela / 2024-02-28 / 807 hitz

Nicolas Gonzalez ikerlaria, izotza moztu eta gero, Leioako (Bizkaia) Izotzalab laborategian. MONIKA DEL VALLE / FOKU

Izotzean sortzen diren burbuila txikiak ikertzen dituzte Izotzalaben, Leioan. Han gordeta daude atmosferaren aztarnak. Burbuila fitxategi horri esker, ikertzaileek jakin dezakete nolakoa zen duela 800.000 urteko atmosfera, eta gerora zer bilakaera izan duen.Ondorio argi bat atera dute: «Izotzean ikusten da nola gaur egun dugun berotzea orain arteko erregistroetan agertzen dena baino askoz handiagoa den».

Jarraitu irakurtzen

Euskara oinarri izango duen ChatGPT modukoa, gero eta hurbilago

BERRIA Ikasgela / 2024-02-06 / 344 hitz

Latxa hizkuntza eredu handiaren irudian llama bat eta ardi latxa bat irudikatu dituzte. Izan ere, Metaren LLaMA izeneko eredua hartu dute oinarri. HiTZ ZENTROA

HiTZ Zentroak euskarazko hizkuntza eredurik handiena garatu du: Latxa. Eredu horietan oinarritzen dira adimen artifizialezko txatbotak, eta euskara oinarri duen programa sortzeko lehen urratsa da Latxa.

Jarraitu irakurtzen

Eskola kiroleko eta kirol federatuko epaileak, eraso eta irainen jomuga

BERRIA Ikasgela / 2023-11-21 / 646 hitz

Erasotzaile nagusiak gurasoak dira, baina entrenatzaile eta jokalariek ere jarrera oldarkorrak izan ohi dituzte haiekin. Horren ordez, partidetan espazio hezitzaileak sortzea eskatzen dute epaile eta adituek.

SASKIBALOIA. Bi saskibaloi epaile Euskal Ligako partida batean. Eskuinean, Abril Llorente.
Jarraitu irakurtzen

Balearen arrantza Ternua eta Kanada aldean

zuzeu.eus / 2023-10-29 / Joseaba Aurkenerena / 1191 hitz

Eta baleari jarraituz, Irlandatik eta Islandiatik urrunduz, euskal baleazaleak Groenlandiara iritsi ziren, eta hortik Ternua eta Kanada aldera. Noiz gertatu zen hori? Historialari batzuen arabera euskaldunak Ternuara 1375ean iritsi ziren eta sekretupean mantendu zuten hango lur eta itsasoetan lasai ederrean balearen eta bakailaoaren ustiaketan jarduteko. Lur haiek aipatzen zituztenean Uharte Mamuak edo Uharte Sekretuak deitzen zieten, beste inolako zehazkizunik eman gabe. Beste historialari batzuek diotenez 1412an iritsi ziren baleazale baionarrak lehen aldiz Ternua aldera. Bada teoria bat erraiten duena euskaldunak izan zirela lur haietan ziren bikingoen azken koloniak birrindu zituztenak.

Arg: Rudolf Kirchner
Jarraitu irakurtzen

Hamalau zortzimilakoen historia ezbaian?

BERRIA ikasgela / 2023-10-30 / 785 hitz

Erberhard Jurgalski dokumentalistak eginiko ikerketa eta neurketa zehatzen arabera, orain arte hamalau zortzimilakoak igo dituzten mendizale gehienak ez ziren Manaslu, Annapurna eta Dhaulagiri mendien punturik altuenera igo.Hori dela eta, Reinhold Messner eta Edurne Pasaban kendu egin dituzte Guinness errekorren liburutik.

MENDIA. ALPINISMOA. Manaslu mendiaren benetako tontorra eta orain arte gailurtzat hartu izan dena zein diren erakusten duen irudi bat.
Jarraitu irakurtzen

Gabriel Aresti: poesia mailutzat

BERRIA ikasgela / 2023-10-17/ 916 hitz

Urriaren 14ean bete dira 90 urte Gabriel Aresti jaio zela. XX. mendeko euskal idazlerik garrantzitsuenetariko bat izan zen. Poesia mailu batekin konparatzen zuen Arestik, euskaldunen kontzientzia lokartua kolpatu eta iratzarri nahi zuelako. Harri eta Herri da bere liburu ezagunenetakoa.

ILUSTRAZIOA: KARMELE GORROÑO
Jarraitu irakurtzen

Gorputza bare-bare

Mantangorri / BERRIA / 2023-10-09

Ilustrazioak: Sandra Garayoa

1. ZER DA HIBERNAZIOA?

Zenbait animalia espeziek muturreko baldintza meteorologikoetatik babesteko egiten duten prozesua da hibernazioa. Bereziki neguan egiten dute, tenperatura hotzei aurre egiteko, eta bizitza kontserbatzea eta zaintzea du helburu. Horren bidez, gorputzeko tenperatura eta funtzio metabolikoak oso maila apalean mantentzea lortzen dute.

Jarraitu irakurtzen