Euskarazko zinemaren historia nahiko petrala izan da, bai behintzat XX. mendeari begiratzen badiogu. Baina pantallak euskaraz ikusi ahal izateko, zinemagile askoren lana garrantzitsua izan da. Horrela heldu gara XXI. mendeko euskal zinema berrira.
“5.700 kultura desagertu dira munduan” hori dio Ruper Ordorikak Egin kontu 1995ean idatzitako abestian.
Alferren kontra idatzitako liburu bat da euskaraz argitaratutako obra ezagunenetako bat.
Pedro Agerre, Axularrena, 1643an argitaratua.
Liburua idazkeragatik da ezagun. Baina esaten dituen gauzengatik ere nabarmendu daiteke.
Gero dioenak, bego dio. Beti gero eta gero dabilenak, azkenean gauzak egin gabe uzten dituela, gerorako alegia.
Liburuaren hitzaurrearen zati bat hemen, kantu bilakatua.
Egun batez, konpaiñia on batean, euskaldunik baizen etzen lekhuan nengoela, ekharri zuen solhasak, izan zen perpausa, etzuela, deusek ere hanbat kalte egiten arimako, eta ez gorputzeko ere, nola egitekoen geroko utzteak, egunetik egunera, biharretik biharrera luzatzeak. Eta on zatekeiela, gauza hunetzaz liburu baten, euskaraz, guztiz ere euskararik baizen etziakitenentzat, egitea: eta hartan, gero dioenak bego dioela erakustea. Konpaiñia berean galdegin zen berehala, ea nori emanen zeikan liburuaren egiteko kargua. Eta bertze guztien artetik, hasi zeizkidan niri neroni aditzera emaiten, lehenbizian kheinuz eta aieruz, eta gero azkenean, klarki eta agerriz, nik behar nituela, egiteko hartan eskuak sarthu. Ordea nola ezpainintzen neure buruaz fida, desenkusatu nintzen ahal bezanbat. Baiña alferrik, zeren hain zinez eta batetan lothu zeizkidan, non ezetz erraiteko bide guztiak hertsi baitzerauzkidaten. Eta hala deliberatu nuen, buru-eragotzkarri bezala, liburutto baten, bi partetan partiturik, gero hunen gaiñean egitera.
Kortatu taldeak orain artean inon argitaragabeko bideoa plazaratu du: 1988ko Iruñeko kontzertu batean grabaturiko ‘Ehun ginen’ kantuaren zuzeneko bertsioa, hain zuzen ere.
Munduan barrena
Behin batean ari omen ziren laminak haritz ezpala batzuekin jolasean, harrizko pilotekin, harkaitzezko pareta baten kontra. Marik ezpala horietako bat hartu, barrutik hustu eta eta lau soka josi omen zizkion: soka bat lurrarentzat, marroia, beste bat urarentzat, urdina, beste bat haizearentzat, gardena, eta beste bat suarentzat, gorria. Horrela sortu ei zuen Euskelelea, bere kantuak laguntzeko musika-tresna aproposa, eta gerora munduan zehar zabalduko zena, lekuan lekuko izen eta musikak bereganatuz.
Enrike Solinís-en ideia eta instrumentu originalean oinarriturik, Juan Kruz Igerabideren ipuin eta hitz jolastiekin, Euskal Barrokensembleren doinu eta kantu ederrekin eta Irrimarrak sortutako irudi gozagarriekin gure irudimena airean eramango du Euskeleleak 3 urtetik gorako haur eta familiei eskainitako ipuin musikatu honetan, elkarrekin abestu eta gozatuz.
Gauerditik aurrera ez da kanposantuetan egon behar; zergatia ezagutzeko Bizkaiko kondaira batean oinarritutako film labur hau ikusi beharko duzue.
Okerra da euskaraz irainik ez dagoelako ustea. Topiko bat da; oso errotuta dagoen topiko bat, ordea. Euskarazko 140 irain bildu ditu BERRIAk, eta zerrendak izan lezake segida, nahi izanez gero. Irain horietako asko Irainka. Euskal irainen bilduma liburutik hartuak dira. Joseba Aurkenerena, Covadonga Garcia eta Jon Zelaia irakasleek idatzi zuten, eta 3.000 irain inguru jaso. 1999. urtean argitaratu zuten.
Gazteen eguneroko hizkerako hainbat esamolde nola esaten diren entzun daiteke bideoan. BERRIAko kazetaririk gazteenek hartu zuten parte 2020ko Euskaraldiaren harira eginiko ikus-entzunezko honetan.
Bideoa:
