Kategoriaren artxiboa: Batua

Zein da posturarik aerodinamikoena txirrindularientzat?

-n -kargitaratuta
Erantzun

sustatu.eus/zientzia

Italiako Giroa bukatzear dago. Hiru astez ikusi izan ditugu txirrindulariak 3518,5 km-ko ibilbidea egiten, 21 etapatan banatuta. Baliteke norbaiti arreta eman izana mendateak jaisterakoan hartzen dituzten postura bitxiak, ezta? Izan ere, postura aerodinamikoak hartzen dituzte jaitsieran kronoari milaren bat lapurtzeko. Baina balio al du zerbaiterako? Eta horrela balitz, zein litzateke posturarik hoberena abiadura handiena lortzeko?

Aita-semeak graffitigile

-n -kargitaratuta
Erantzun

Faktoria / 2021-04-12 / 00:20:09

audio_ikonoa

Nextor Otaño 17 urteko pasaitarrak Espainiako graffiti txapelketa irabazi berri du. Aitarekin batera aritzen da marrazkiak egiten.

Inori esan gabe eman zuen izena Nextor Otaño ‘Nexgraff’-ek Graffiti Battle txapelketan, ez baitzuen espero hain urrun iristea. Hainbat fase gainditu ostean, finalean Diego As galiziarrarekin lehiatu zen. Dena den, ezusteko tekniko batzuk zirela medio, txapelketaren antolatzaileek erabaki zuten bi finalisten artean banatzea saria.

Aitor Otaño aitarekin batera egiten ditu graffitiak Nextorrek. ‘Nex’ sinadurapean, askotariko marrazkiak egin dituzte. Artista estatubatuarren graffitiak egin izan dituzte, baina baita euskal kulturako erreferente batzuenak ere; besteak beste, Maialen Lujanbioren, Mikel Laboaren eta Berri Txarrak taldearen erretratuak egin izan dituzte. @nexgraff Instagram kontuan jartzen dituzte ikusgai egindako lanak.

Harreman emozionala olagarroarekin, zergatik ez?

-n -kargitaratuta
Erantzun

Faktoria / 2021-05-03 / 00:20:26

audio_ikonoa

Oscarra jaso duen “My Octopus Teacher” dokumentaleko protagonistari sentitzen erakutsi dio olagarroak. Terapia egiten laguntzen dio depresioak jotako gizonari. Olagarroaren adimena, txunditzekoa.

Xabier Lasaga, Donostiako aquarium-eko komunikazio arduraduna eta Borja Intza, Donostiako ospitale psikiatrikoko terapeuta okupazionala izan dira Faktorian.

My Octopus Teacher dokumental saritua eta olagarroaren ezaugarri harrigarriak aztertu dituzte.  Urte eta erdiko bizitza laburrean garatzen duen adimena nabarmendu dute biek. 500 milioi neurona ditu olagarroak eta misterio handia eragiten dute bere gaitasunek.

Mugimendu ekologistaren historia

-n -kargitaratuta
Erantzun

EHUko kultura zientifikoko katedra / 2020-12-28 / 00:01:42

1962. urtean Rachel Carson itsas biologoak New Yorker aldizkarian DDTak eragiten zituen ondorioen berri emanez argitaratu zuen artikulu-sorta bat. DDTa  intsektizida gisa erabiltzen zen eta labore-eremu handiak fumigatzen ziren, inolako kontrolik gabe. Rachel Carsonek DDTaren bidea miatu zuen elikadura-katean, eta frogatu zuen, pilatu ahala, espezie askoren genetika aldatzen zuela. Artikuluak “Udaberri isila” liburuan bildu zituen gerora.  “Udaberri isila” lanak lagundu zuen giza espezieak munduan hartzen duen lekua definitzen eta ideia iraultzaile bat erdigunera ekartzen: gizakia ez dela planetaren jabea, maizter hutsa baizik.

Creative Commons lizentzia
lan hau Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 4.0 Nazioartekoa lizentzia baten mende dago.

Koronabirusaren gakoak: AstraZeneca

-n -kargitaratuta
Erantzun

Elhuyar / 2021-03-27 / 00:03:22

Europako Medikamentu Agentziak ondorioztatu duenez, ez dago txertoak gertaera tronbotikoak eragiten dituen ebidentziarik. Urtean, berez, 1000 pertsonatik batek gertaera tronbotiko bat izaten du. 5 milioi dosi eman ziren unean, 30 kasu eman ziren, estatistikoki zegokiona baino gutxiago.

https://www.eitb.eus/eu/get/multimedia/screenview/id/7939172/tipo/videos/telebista/
Creative Commons lizentzia
lan hau Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 4.0 Nazioartekoa lizentzia baten mende dago.

Super Glue itsasgarriaren historia

-n -kargitaratuta
Erantzun

EHUko Kultura Zientifikoko katedra / 2020-11-29 / 00:01:34

Joan den mendeko 40ko hamarkadaren hasieran, Harry Wesley Coover kimikariak Super Gluea aurkitu zuen istripuz. Bigarren Mundu Gerra zen, eta Cooverrek eta haren taldeak Kodak enpresan lan egiten zuten, su-armen bisoreetarako plastiko garden bat garatzen. Akrilatoekin esperimentatzen ari zen, itsasgarri oso itsaskorra (zianoakrilatoa) aurkitu zuenean. Alde batera utzi zuten aurkikuntza, harik eta 1951n Cooverren taldean zebilen Fred Joyner ikertzaileak konposatu bera erabili zuen arte. Hegazkin-kabinetarako tenperaturarekiko erresistentea zen estaldura bat bilatzen ari zirela, ikertzaileak errefraktometroaren bi lentetan zabaldu zuen itsasgarria, errefrakzio-indizea neurtzeko. Kontua da lenteak ez zirela askatzen, elkarri itsatsita mantentzen ziren eta produktu hark irtenbide komertziala izan zezakeela pentsatu zuen.

Creative Commons lizentzia
lan hau Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 4.0 Nazioartekoa lizentzia baten mende dago.

Elhuyar Zientzia Azoka eta pentsamendu kritikoa lantzeko dekalagoa

-n -kargitaratuta
Erantzun

Ana Galarraga / 2020-11-19 / 00:24:01

Pentsamendu kritikoa lantzeko dekalogoa gizarteratu du Elhuyarrek. Biei buruz aritu da Elhuyarko Ana Galarraga Aiestaran ETB1eko Ahoz aho saioan.

Creative Commons lizentzia
lan hau Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 4.0 Nazioartekoa lizentzia baten mende dago.

Uri Gellerren historia

-n -kargitaratuta
Erantzun

EHUko Kultura Zientifikoko katedra / 2020-11-09 / 00:01:34

Badira gauza harrigarriak egiteko gai diren pertsonak. Horien artean daude, adibidez, eliteko kirolariak, gainerakoentzat ezinezkoak diren balentriak egiteko gai direnak. Baina, itxuraz ezinezkoak diren eta gure ulermenetik ihes egiten duten gauzak egiten dituzten beste batzuekin ere topo egiten dugu.

Horietako bat Uri Geller ilusionista da. Duela hamarkada batzuk ospetsu egin zen koilarak bere buruaren ustezko ahalmenarekin okertzen zituelako. Bai, Uri hainbat telebista saioetan agertu zen koilaren ikuskizunarekin. Baina… ba ote zuen koilarak okertzeko botere mentalik?

“Zientziaren historia” ataleko bideoek gure historia zientifiko eta teknologikoaren gertaerak aurkezten dizkigute labur-labur. Bideoak UPV/EHUko Kultura Zientifikoko Katedrak eginak daude eta zientzia jorratzen duen Órbita Laika (@orbitalaika_tve) telebista-programan eman dira gaztelaniaz.

Creative Commons lizentzia
lan hau Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 4.0 Nazioartekoa lizentzia baten mende dago.

Kininaren historia

-n -kargitaratuta
Erantzun

EHUko Kultura Zientifikoko Katedra / 2020-11-01 / 00:01:55

Malaria gaixotasun infekziosoa da, eta mendetan gaixotasun beldurgarri eta suntsitzaileenetako bat izan da. Italieratik datorkio izena, eta honela osatuta dago: “txarra” eta “aria”, hau da, “aire txarra”. Plasmodium generoko protozooek eragiten dute gaixotasun hori. Protozoo horiek odoleko globulu gorriak infektatzen dituzte, eta Anopheles generoko eltxo espezie batzuek infektatutako emeen ziztadek transmititzen dituzte. Malariaren sendabidea kininaren eskutik iritsi zen, eta badakigu globulu gorrien barruan Plasmodiuma suntsitzen duela, nahiz eta oraindik ez dakigun mekanismo zehatza.

Creative Commons lizentzia
lan hau Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 4.0 Nazioartekoa lizentzia baten mende dago.