Kategoriaren artxiboa: Esaerak eta atsotitzak

Nork bere kopetako zikinik ez du ikusten

Azalpena

Errazago ikusten ditugu besteen akatsak geureak baino.

Photo by Vince Fleming on Unsplash

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. Vemos la paja en el ojo ajeno, y no la viga en el propio.

fr. Voir la paille dans l’oeil du voisin mais pas la poutre dans le sien.

en. You can see a mote in another’s eye but cannot see a beam in your own.

Testuinguruan

⇒ Maider Eizmendi, Gara, Txokotik, 2011/03/15.

Ikusi nahi ez dutenen itsutasuna

Ikusi nahi ez duena baino itsu handiagorik ez dela dio esaerak. Ez naiz egindako esamoldeak asko erabiltzen dituen horietakoa; baina ezagutu ezagutzen ditut etxean entzunda asko. Gehienetan zentzua bai, baina bere horretan hitzak aldrebestu gabe errepikatzeko gaitasunik ez dut izaten. Hor muga.

Zenbaitetan, baina, burura etortzen zaizkit halako edo bestelako esaerak, parean jarritakoa deskribatzeko eta aztertzeko modu grafikoa eskaintzen baitute horietako askok; bide batez, aspaldian eraikitako esaerek urteak aurrera eginda ere, gaurkotasunik ez dutela galtzen pentsatzen dut. Bitako bat, oso ondo pentsatu eta eginak dira, edota gu oso aldrebes eta aurreikusgarriak gara, errepikakorrak, akaso.

Doinu berezia zuen bere hizketaldiak. Mantsoa zen, eta mantsoa bezain sakona, aldi berean. Bere herrialdea utzi eta Estatu espainolera lehenengo eta Euskal Herrira gero egindako ibilbidea azaldu zuen, pausoka-pausoka xehetasunez. Eta hara, bere hitzak adi-adi entzuten ari ginen guztiok gogortuta utzi gintuen esaldia: «Nire herritik irten nintzenean sekula ez nuen pentsatu emakume gisa hain makurtuta sentiaraziko nindutela; handik begiratuta, Europa bestelakoa zela uste nuen».

Ikusi nahi ez duena baino itsu handiagorik ez baita. Besteen zapiarekin begiak estalita gu eta gure zapietara itsu. Ez naiz ni zapiaz arituko, ez onera, ez txarrera, horiek daramatzatenei baitagokie haien inguruan hausnartzea eta, lotzen badituzte, haiek askatzea, elkarlanean behar bada. Begiak estali dizkigun zapia kendu behar dugu aurretik, ingurura begiratu, hausnartu eta ekin.

Burura berriz esaera etorri zait: «Nork bere kopetako zikinik ez du ikusten». Ez, ez dugu gurean erreparatzen bestearen kopetakoari begira ahalegin guztiak agortzen baditugu eta gure burua ispiluaren aurrean jartzeko gai ere ez bagara. Pasa den astean, Martxoaren 8aren harira, makina bat arrazoi jarri zitzaizkigun begien aurrean geure buruari eta inguruari begira jartzeko.

Iturriak

Atsotitzak (Gotzon Garate), Intza proiektua.

http://www.flickr.com/photos/piperguru/3226710450/in/photolist-bNEVhP-5V8JAN

Gurutze Imaz, Kopeta zuria, Flickr.com, 2018-08-19

Ondo joan, ondo kontatu

Azalpena

Azkenerako zerbait ongi atera delako eta kontatu ahal dugulako esan dezakegu.

Sinonimoak:

Ondo pasea, ondo kontatu (Garate2004, 12.645 zk. / GARATE, G. (2004): 30.466 atsotitz, refranes proverbs proverbia, Fundación Bilbao, Bizkaia Kutxa Fundazioa, 2. argitalpena).

Ondo gertatu … eta ondo kontatu… (Mokoroa).

Antroares, 2011-05-31

Antroares, Openclipart, 2011-05-31

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. Bien está lo que bien acaba.

cat. Tot està en un bon acabar.

gl. Ben acaba o que ben está.

fr. Tout est bien qui finit bien.

en. All’s well that ends well.

Testuinguruan

–Oharkabean, auto asegururik gabe ibili naiz bolada batez. Eskerrak ez zaidan ezer ere gertatu!

–Bai horixe! Ondo joan, ondo kontatu.

Iturriak

Garate, Mokoroa, Diccionario multilingüe del Instituto Cervantes.

Arin eta ondo, usoak hegan

Azalpena

Ez da komeni gauzak azkar eta presaka egitea, ongi egingo badira.

Josetxo Apeztegia, "Usoak (Sunbilla)", 2011-11-09, www.eitb.com

Josetxo Apeztegia, “Usoak (Sunbilla)”, www.eitb.com, 2011-11-09

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. Vísteme despacio, que tengo prisa.

cat. Qui més corre, fa més tard.

gal. Vísteme a modo que teño présa.

fr. Hâtez-vous lentement.

en. More haste, less speed.

Testuinguruan

⇒ Aitor Abaroa,  Jessica Chastain: Urre gorria, Gaztezulo,137 zk., 2013 / 2.

Arrakastaren bideak bihurgune asko izan ohi ditu. Gailurrera heldu direnek hori diote. Pazientzia, etengabeko lana, pausoz pauso joatea. Esaera zaharrak dioen legez, arin eta ondo usoak hegan, ezta? Kontrakoa dioenik izango da, ordea.

Nor nolako, lagunak halako

Azalpena

Lagunak gure antzekoak izaten dira, hots, gu ohitura onekoak bagara, haiek ere halakoak izaten dira, eta alderantziz.

Sebástian Freire, www.flickr.com, 2013-07-20

Sebástian Freire, www.flickr.com, 2013-07-20

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. Dime con quién andas y te diré quién eres / Quien con un cojo pasea, al año cojea.

fr. Dis-moi qui tu hantes, je te dirai qui tu es / Dis-moi qui tu fréquentes, je te dirais qui tu es.

en. Hunt with cats and you catch only rats / Birds of a feather flock together.

Testuingurua

Mediateka:

B01 00:00:00
00:02:28
“Lastorditurik/aotaturik dago gizon hori”, “nahiz kalma balego modu ona lehengo donadoena”, “nor nolako, lagunak halako”.

Iturriak

Mokoroa (“Nor nolako lagunak alako”), Mediateka, Wordreference.