Etiketaren artxiboa: akatsa

Burruntzalia sartu

Utzi erantzuna

Azalpena

Zeharo tronpatu, okertu, erratu.

Aldaerak

Hanka sartu

Photo by Annie Spratt on Unsplash

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. Meter la pata

fr. Faire une bourde; Faire une gaffe; Mettre les pieds dans le plat

Testuinguruan

-Baina, nortaz ari haiz? –galdetu zion Iñakik, musturgoa nondik zetorren barrentatuz.

-Bidart edo Midart ikertzaile madarikatu horretaz… –erantzun zion mutilak, pixkat minduta; bere ahaidekoak beste eritzikoak izan zitezkeela, bat-batean otu zitzaion.

Hitzok ez ziren Itziarren gustokoak izan, noski. Lehengusuarengana makurtu, maitekiro besarkatu eta masailean pin-pin bi musutxo emanez esan zion:

-Gotzon, ez holakorik esan. Bidart… detektibe hori hain gaiztoa dela uste al duk?

Eta begira eta muturtxo gelditu zitzaion limosnatxo bat eskatzen bezala. Gotzonek kokorduta eta harrituta begiratu zion baina ez zuen ezer erantzun. Beste ertzetik Iñakik bere arrebari isil-zeinu egin zion burruntzalia sartu zuela adieraziz.

  • Mardaras, Arrate: Urteko 2. Ig B Mezako OHARPENAK, in Amunsa (2015-01-18):

LEHEN IRAKURGAIA Samuelen lehenengo liburutik (3,3b-10.19)

Gaurko lehen irakurgaia Samuel profetaren bokazioaz ari zaigu. Buru-belarri erantzun zion Samuelek deiari. Baina esan beharra da: Samuelek beste baten, Eli apaizaren, laguntza behar izan du Jainkoak nola jarduten duen ikasteko. Samuel mutikoak bi aldiz sumatu du Jainkoaren ahotsa bere bihotzean; baina ez dio antzeman Jainkoari. Azkenean, Eli apaizak esan behar izan dio nola jokatu: ahots hori berriro sumatzen baduzu, esan: Hitz egizu, Jauna, adi-adi duzu zeure zerbitzari hau. Halaxe egin du Samuelek. Halaxe antzeman dio Jainkoari.

Bada, ordea, kontuan hartu beharreko beste puntu bat ere. Eli apaizaren zaintzapean bizi da Samuel. Samueli egindako deian Eli apaizak ez du burruntzalia sartu nahi izan: bere bokazioari jarraitzen utzi dio Samueli. Gauza bera entzungo dugu ebanjelioan ere: Joan Bataiatzaileak pozik asko utzi die bere bi ikasleri Jesusi jarraitzen. Geure bizitzan, askotan ikusi ohi dugu gurasoek seme-alabei bokazioa jarraitzen ez uztea. Libra gaitzala Jaunak horrelakorik egitetik.

  • Thompson, Jim: Emakume demonioa, in Elkar (1994):

Hutsegite bat zela seguru nengoen. Beste norbaitekin nahasi ninduten, bai. Ez nuen beste azalpenik aurkitzen.

Kotxea atera nuen aparkalekutik. Muturrak hausten irten nintzen, eta laupabost etxadi urrutiratu arte ez nintzen nire senera etorri. Mantsoago gidatzeko moduan egon nintzen orduan.

Alferrik nenbilen halere. Nora demontre joango nintzen finantza etxe bateko kotxe batekin eta bizpahiru dolarrekin? Bazitekeen poliziak burruntzalia sartu izatea, eta bazitekeen Staplesek ni barkatzea erabaki izatea. Bata ala bestea, merezi zuen Staplesi ikustalditxo bat egitea. Zintzo jokatzen ari bazen, primeran. Eta bestela ere, primeran. Behinik behin dinbi-danba astinduko nuen espetxera itzuli baino lehen.

Iturriak

Elhuyar, Labayru, Google books, Amunsa, Armiarma

Umeen zentzuna etxean entzuna

Utzi erantzuna

Azalpena

Haurrek entzuten dutena errepikatzen dute; hortaz, kontuz ibili beharra dago.

Aldaerak

Umearen zentzuna, etxean entzuna

Photo by Sai De Silva on Unsplash

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. Lo que el niño oyó en el hogar, eso dice en el portal

fr. Ce que l’enfant dit au foyer est tôt connu jusqu’au moustier

kat. El fill del carnisser no el vulgues per barber

gal. O que o neno oíu na casa vaino dicir ao curral

Testuinguruan

UMEEN ZENTZUNA, ETXEAN ENTZUNA

Guraso agurgarriok:

Igorreko Institututik proposamen interesgarri bat etorri jaku:

Hizkuntza, kultura, ahozko tradizioa, … gurasoengandik seme-alabengana pasetan dala kontutan hartuz, zergatik ez garai bateko abestiak, jolas-kantak, esaerak eta abarrekoak hartu eta diska bat grabatzea?. Arratia osoko gurasoentzako proposamena da. Dimako Guraso Elkarteak proiektu honetan parte hartzea erabaki dau eta horregatik, guri toketan jakuna antolatzeko, bilera batera konboketan zaitugu:

-ekainaren 19an, barikuan, arrastiko 6etan, eskolan bertan; animatu zaitez.

Eta Arratiako aintzineko kanta, esaera, jolasa, … ezagutzen badozu, ez gorde zuretzat bakarrik: geugaz konpartitu!

  • De Pedro, Jokin: Umeen zentzuna…, in Hiruka.eus (2004-II-19):

…etxean entzuna”. Ez da aitzakia makala irakasleontzat, ez, ikasleen heziketa txarra euren gurasoei leporatzea.

Gurasoek ere erabili ohi dituzte kontrakoak —baina parekoak, azken batean—: “Gure umeak holakoak eta halakoak egiten dituela eskolan? Zuok irakasleok bideratu, hezitzaileak zarete, ez ba? Horretarako ordaintzen dizuete, kontxo!”

Badakit gauzak apur bat muturrera eroatea dena, baina ez pentsa, bai lehenengoa eta bai bigarrena modukoak, denetarikoak entzun izan dituzte gure ikastetxeetako horma eskarmentudunek.

  • Montes Lasarte, Aitor: Jakinsarea, edo kolonizatuen akademia, in Naiz (2018-III-20):

Umeen zentzuna, etxean entzuna esaten da. Osasun langileekin gauza bera gertatzen da: haurrak etxean bezala, erakunde sanitarioetan sozializatzen dira, ospitaleetan eta arreta guneetan, unibertsitatean zein espezialitatea egiteko orduan. Medikuak ikasia, ospitalean ikusia esan daiteke. Eguneroko jarduera barneratzen dugu, indarrean dagoena oharkabean irentsi, normaltzat hartuz.

Iturriak

Labayru, Dimako gurasoak, Hiruka, Naiz  

Adar iharrik gabeko arbolarik ez

Utzi erantzuna

Azalpena

Zerbaitek edo norbaitek akatsen bat izan dezakeela adierazteko erabiltzen da.

Testuinguruan

=> Olano, Joxerra in Ttiki-ttaka 25, (2015) 24-27  [http://errioxa.ikaeuskaltegiak.eus/fitxategiak/ckfinder/files/25_alea.pdf; kontsulta-data: 2018-05-09]. 

Arabako Errioxara etorri zinenean zer lortzea espero zenuen? Zer lortu da? Eta zerk huts egin du?

Eskualdean euskarak aurrera egitea, jendea euskalduntzea, euskal kultura zabaltzea, euskararen aldeko jarrera sendotzea, euskararen kontrakoa ahultzea, euskararen erabilera handitzea, inoren morroi ez den herri mugimendua osatzea, bertako instituzioak euskararen aldeko lanean inplikatzea… Aipatu ditudan guztiak lortu dituzue edo lortzen ari zarete, eta, egia esan, neure eskasean, jende askoren ahalegin horretan parte hartu izanak harrotasun puntu bat ematen dit.

Adar iharrik gabeko zuhaitzik ez dela dio esaera zaharrak, eta Arabako Errioxako euskalduntze prozesuak ere adar iharren bat izango du, jakina, gauzak hobeto egiterik izango genuen, noski. Dena dela, oro har, eredugarria iruditzen zait Arabako Errioxan egin den bidea, eta ez dut uste Euskal Herrian euskalduntze prozesu bizkorragorik izan denik beste inon, euskararen ezagutza zabaltzeari dagokionez. Horretan parte hartu duten guztiek, eta batez ere heldutan euskara ikasi duten guztiek, harro egoteko moduan daudela iruditzen zait.

=> Mendizabal, Jesus Mari: “Euskalduna, hitzekoa”, in Bai horixe, bizargorri bloga (2016-08-03).  [http://blogs.diariovasco.com/bai-horixe-bizargorri/2016/08/03/euskalduna-hitzekoa/; kontsulta-data: 2018-05-09]. 

Mendian ez omen da arbolarik adar iharrik ez duenik. Gisa berean, ez euskaldunik ere tatxa gaberik. Gaitz gaizto asko omen dugu euskaldunok, etxe barrutik zein auzo hurbiletik sarri aditzera ematen digutenez: gatazkatsuak, handinahikoak, harroputzak omen gara…; eta, batez ere, errebes bihurri kontra-esanekoak; aurkia eta infrentzua aldiro erakusten omen dugunak; hau da, sekula eta beti baina eta baina omen gabiltzanak. Ohitura zaharren zaleak gaude, baina…; Euskal Herrian euskaraz, baina…; lege moral garbien aldekoak gara, baina… Nonbait, herri arrunt zaharra garenez, ostrei gertatzen zaiena gertatzen zaigu guri ere, euskaldunoi: gaitz-tatxak oro, zer!?, eta perlak bilakatu zaizkigula, alajaina. Baina hori beste kontu bat da… Perla, gaur dakarkizudana.

Iturriak

Bai horixe, bizargorri bloga, Garate