Oinaztura handi eta euri gutxi

Utzi erantzuna

Azalpena

Mehatxu gogorra ezerezean geratu.

Aldaerak

Oinaztura handi eta euri gutxi ukan

Oñaztura andi ta euri gitxi

Kakaraka ugari eta arrautza gutxi

Intxaurrak bost, hotsak hamabost

Photo by   Jonas Kaiser on Unsplash

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. Mucho ruido y pocas nueces

fr. Beaucoup de bruit pour rien

en. Much ado about nothing

kat. Molt soroll per (no) res

gal.  Moito ruído e poucas noces

Testuinguruan

Gaztelako zuzenbidearen arau masa heterogeneoa sistematizatzea zen helburu nagusia, ez ordea gizarte-ordena berri bat sortzea. Horregatik, hizpide dugun lehen 1821eko kode-proiektuari buruz esaten dute Ana Barrero-k eta Adela Mora-k «oinaztura handi eta euri gutxi»-ko aldarrikapenak egin zirela bertan. Izan ere, Espainian ez baitzen egon, Frantzian gertatu zen bezala, kodearen bitartez pribatuen arteko harremanen eta familiako erakundeen sakoneko eraldatze bat aurrera eramateko asmorik; kodearen ideia aurreko zuzenbidearen errebisio soilean oinarritu zen penintsulan.

Iturriak

Elhuyar, Intza, Euskal zuzenbide_artikuluak

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave

Egurra eman

Utzi erantzuna

Azalpena

Gogo handiz jardun.

Aldaerak

Egurra emon

Egurra

Photo by  Sergey Lapunin on Unsplash

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. Dar una paliza, dar leña

fr. Tabasser, rouer de coups

Testuinguruan

  • Ttipi-Ttapa: “Egin zidatenak gogorragoa izaten erakutsi dit”, in Ttipi-Ttapa (2020-X-18):

«Soldaduskako baimenarekin etxera etorria» zela atxilotu zuten Josu Goienetxe Etxebere. Bai hasieran bai gerora ere «egurra» eman omen zioten, «kolpeak etengabeak» izan zirela dio. Gogorrena, ordea, psikologikoa izan omen zen: «ama eskoba kirtenarekin bortxatu zutela edo hil zela erraten zidaten». Gehiago ere bai: «buruan pistola paratu eta batek katua sakatuz klak egiten zuen bitartean bigarrenak tiroa botatzen zuen. Bertan gelditu nahi izan nuen».

  • Gorriti, A.: Duintasunez jokatu arren, egurra jaso du Euskal Selekzioak Argentinaren aurka (21-35), in Naiz (2021-X-26):

Euskal Selekzioak eta Argentinak jokatu aurretik Finlandiak eta Luxenburgok jokatu dute Berangon jardunaldiko aurreneko neurketa. Finlandiak sekulako egurra eman dio Europa erdialdeko selekzioari, eta 18-30 nagusitu da.

  • Fernández, J.: “Zilegitasuna txapelaren bidez lor daiteke, edo elkarri eman diezaiokegu”, in Pikara magazine (2022-V-4):

S.A.: Finalera zortzi sartzen badira, hamar urtez ibili naiz bederatzigarren geratzen. Hortaz, pasa den urtean lortu nuenean, egurra eman behar nuen! Zaila da bertsolaritzan mantentzea kirolaren logika duelako: hogei urterekin kolpea eman behar duzu eta, zoritxarrez, jende askok bidean uzten du. Nik ere uztea pentsatu izan dut, baina tematu naiz.

Iturriak

Elhuyar, Intza, Labayru, Ttipi-Ttapa, Naiz, Pikara magazine

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave

Hilak lurpera, biziak mahaira

Utzi erantzuna

Azalpena

Pozik egoteko modukoa da bizirik jarraitzea.

Aldaerak

Hila lurpera, biziak asera

Hila lurpera ta bizixek maire

Honela bizi behar badugu, hobe da ez hil

Auzoa hiletan eta gu opiletan

Photo by   Spencer Davis on Unsplash

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. El muerto al hoyo y el vivo al bollo

fr. Les morts sont vite oubliés

en. We must live with the living and not with the dead

kat. El mort a la terra i el viu a la guerra

gal.  O morto á mortalla e o vivo á fogaza

Testuinguruan

  • Tubia, Iker: Errautsak harrotu ditu, in Berria (2016-XI-8):

Elizaren ingurukoek, berriz, ez dute polemika ulertzen. «Dokumentu horrek ez du ezer berririk esaten, lehendik Elizak horri buruz zuen irakaspena errepikatu besterik», esan du Unai Manterola Donostiako Elizbarrutiko liturgia gaietarako arduradunak. Izan ere, dokumentu horrek 1963an onartutakoa ordezkatzen du. Helburuari dagokionez, hildakoekiko errespetua aipatu du Koldo Apeztegi Donostiako Artzain Onaren katedraleko apaizak: «Instrukzio horrek gogorarazi nahi du maite ditugun pertsonei errespetua zor diegula, eta errautsak airera botatzea ez da… Hilak lurpera, biziak mahaira? Badaude horiek uzteko toki sakratuak».

  • Irigoien, Joan Mari: Haragiaren gauak eta egunak (Orbetarrak II), in Google books:

… Nazariok, baina, bazituen, gizon bezala, beste behar batzuk, urte erdi hartan bazter utzi zituenak, eta haiei kasu egiteko ordua ere iritsi zen, beharbada; izan ere, zuloan sartu zuten, bai, munstroa –ezin dei baitzitekeen beste era batera zer hura, garbi hitz eginda, nork bere burua engainatu nahi ezean- , munstroak orbetarrak urte erdi lehenago beste zulo batean sartu zituen bezala –ezinegonaren eta angustiaren zuloan-, eta garaia zen beraiek –orbetarrak- zulo hartatik irten zitezen, hilak lurpera, biziak mahaira… bizinahia eta iraun-nahia halaxe mintzatzen zitzaizkion, beharbada, Nazariori, kontzientziaren maskararik eta mozorrorik gabeko zoko batetik; …

Iturriak

Elhuyar, Berria, Google books

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave

Bazterrak nahastu

Utzi erantzuna

Azalpena

Istiluak eragin.

Aldaerak

Bazterrak nahastau / nahastatu

Bazterrak harrotu / inarrosi / nahasi / toreatu…

Saltsa antolatu

Kaka nahastu

Photo by  NOAA on Unsplash

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. Causar jaleo, sembrar cizaña.

fr. Semer la zizanie

Testuinguruan

Egia esango dizut: neretzat, gobernua da hemen kulpante. Jendilaje horri ez liokete sartzen utzi behar. Ze on egiten dute ba? Bat ez. Bazterrak nahastu, besterik ez. Neri ere, iaz despertadore bat saldu zidaten. Neronek ere lanera joateko goiz jaiki beharra nuela eta ama ordurako esne saltzen zebilenez nik ere bat erosi; jakin izan banu ez nion beltz bati erosiko  alajaina, baina izorratu zenerako damua berandu eta gero nork konpondu? Nork ordaindu behar zidan neri despertadore hura?

Badirudi euskal agintariek plan bat maneiatzen dutela esku artean. Badirudi, 2012 ikasturtetik aurrera, D ereduan ikasi dutenek EGA titulurik ez dutela beharko, lan publikoetan aritu gura badute bederen. Eta badirudi asmo horrek bazterrak nahastu dituela jendartean. 

  • Xiberoko Botza: Mauleko eskolan, erakasle postü elkitzeak bazterrak nahasten dütü, in Xiberoko Botza (2015-IV-15):

Mauleko eskola püblikoetan bi erakasle postü erdien elkitzeko erabakiak, bazterrak nahasten dütü Maulen, eta Mixel Etxebest aüzapezak, Maulepeko eta gaineko eskolen botitzeko, konzertaziorik gabe egin düan proposamenak oraino nahasmen haboro ekarri dü. Etxenkoek, proposamenaz informazio eskasa salatzen düe eta petizione bat abiarazi düe, aüzapezarekin hitzordü baten ükaiteko. Michel Etxebest-ek bere aldetik dio postüak galdü badira, haur eskasarengatik dela eta uste dü behar direla bi eskolak bateratü. Hezkunde nazionalaren kuntre joiatea ez dela aija eta hobe dela denen artean ikustea zer nolako eskola nahi den Maulen, haurren honean, gehitü dü. Aüzapezak hitzeman dü, bakantzetarik landa etxekoekin mintzatüko dela geroaren aipatzeko.

  • Naiz: Laudioko hiltegiaren itxiera, Arabako Batzar Nagusietan eta Legebiltzarrean eztabaidagai, in Naiz (2021-X-30):

Laudioko abere-hiltegia ixteko erabakiak bazterrak nahastu ditu, Aiaraldean ez ezik, baita Araban eta inguruko herrialdeetan ere. Hori hala izanik, EH Bilduk ‘Hiltegia ez itxi’ plataformaren agerraldiak eskatu ditu Batzar Nagusietan eta Gasteizko Legebiltzarrean.

Iturriak

Elhuyar, Intza, Labayru, Santurtzieus, Euskonews, Xiberoko Botza, Naiz

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave

Txerri goseak ezkurra amets

Utzi erantzuna

Azalpena

Zerbaiten gabezia dugunean, besterik ez dugu buruan.

Aldaerak

Txerri goseak ezkurrak amets

Zerri goseak ezkurra amets

Zerri aulak ezkurra amets

Urde goseak ezkur(ra) amets

Txakur goseak ogia amets

Itsuak ikusgura, herrenak ibilgura, gorrak entzungura

Photo by  Joвана Младеновић on Unsplash

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. Quien hambre tiene, con pan sueña

fr. On prend souvent ses désirs pour des réalités

en. A hungry man smells meat afar

kat. Qui té fam(,) somia truites

gal.  Soñaba o cego que vía e soñaba o que quería

Testuinguruan

Txerri goseak ezkurra amets, dio esaera zaharrak eta txerriak laster jango du kilo bat ezkur, asetzeko hamar beharko baditu ere. Nafarroako euskalgintza gosez amorratua dago oso aspaldi, bestelako politiken zain, eta hauek bestelako aurrekontuak ekarriko zituztelakoan. Usteak erdi ustel, ordea. Nafarroako Gobernuak 2,1 milioi euroko aurrekontua bideratu zuen Euskarabidera 2015ean eta aurten 4 milioi euro.

  • Bizkaiko Hitza: Urtaroari eusteko bizigaiak, in Bizkaiko Hitza (2015-XI-20):

Txerria gizentzeak ere ez du buruko min handirik eragin baserrietan, etxeko zabor eta baratzeko hondakinekin elikatu baitituzte ia beti. Eta horrekin konformatu da txerria, jateko ezeri muzin egin gabe. Baina nahiagoko luke, kortan baino, basoetako ezkurrak lurretik jaten ibili. Esaera zaharrak dioenez, “txerri goseak ezkurra amets”.

  • Argia: Kataluniako estatutua: izango da erdibiderik (Bero-beroan), in Argia (2005-XI-13):

Hasi da negoziaketa garaia, orain ikusiko dugu katalanen itunerako joera ezagun eta trebea noraino iristen den. Denek irentsia dute ur dezente gehiago botako zaiola Kataluniako Legebiltzarrak mahairatutako ardoari. Zenbat ur, ordea? Zaila da irudikatzen katalanak Estatutua erretiratzen ikustea, Zapaterok jokaldi txarregia egin beharko luke horretarako, eta orain arte behintzat ez du jokalari txarra denik erakutsi. Baina Katalunia-Espainiako partiduaz gain, Katalanen artean ere gauza asko daude jokoan eta negoziazioaren langa gorago edo beherago jartzeko eragin egingo dute. Esate baterako: PSOEko sektore batzuek CiUri egiten dizkioten adiskidetasun keinuak, eta jakina, txerri goseak ezkurra amets; edo ERC baino abertzaleago agertzeko CiUk egin dezakeen kanpaina… Zaila da irudikatzen Zapatero noraino iritsi daitekeen, orain arte honek gehientsuenetan azken orduan erakutsi baitu bere erabakia nondik nora joango den. Baina erdibiderik izango da, alde biei komeni zaie.

Iturriak

Labayru, Euskalerria Irratia, Bizkaiko Hitza, Argia

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave

Ederra egin

Utzi erantzuna

Azalpena

Oker egin, asmoa hondatu.

Photo by GuerrillaBuzz Crypto PR  on Unsplash

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. Hacerla buena, cometer algo disparatado

fr. Faire une saloperie

Testuinguruan

  • Eguskiza, Gaizka: Kerik ez, baina sua, bizi-bizirik, in Aikor aldizkaria (2011-I-25):

Marg­a, berriz, legearen kontra azaldu da. “Erretzailea naiz eta geuri ederra egin digute! Nire ustez, taberna mota bi egon beharko lirateke: batzuk, erretzaileentzat, eta besteak, erretzen ez dutenentzat. Erretzaileek erlaxatzeko eskubidea dugu. Legea oso erradikala iruditzen zait, oso zorrotza, diktadura batean egongo bagina bezala. Baina atsotitzak dioenez, “nekeetan, irria ezpainetan” eta orain umeekin sartu ahal zara tabernetan”.

  • Larretxi, Ruth: bizitzari hozkaka, in Alea (2013- V- 16):

Mehatxua egin digute. Administrazio zigorra eta 600 euroko isuna denda-kanpaia kentzen uzten ez baldin badiegu. “Bada, eraman dezatela!” erabaki dugu guztion artean. Baina bere ordez material sanitario ugari ekarriko dugu, besteak beste, esku-oheak. “Eta nola ez, baita Gabonetako zuhaitza ere!”, adierazi du lankide batek. Antza denez, txantxak ez du graziarik izan eta horregatik orain horrela gabiltza. Ederra egin dugu. Lau furgoneta kanpoan, telebistako kamera bat atea parean, eta polizia gehiegi geure inguruan. Zuzendaritzak Ertzaintza berriro deitu du zirko honekin amaitzeko. Nik txotxongilo batzuk balira moduan begiratzen ditut, bide batez beldurra ez sentitzeko. Motibatuenak oihuka jarraitzen dute; “Osasun Publikoa defenda dezagun!”. Ni neu isilik, tutik ere esan gabe, barne eztabaidan. Berriro ere hainbat pentsamendu burura datozkit. Herri harresiak, hauek bai ausartak!. Ez, bai, ez bai…deskuidu batean altxatu naiz eta hanka egin dut, indarrik ez egoera honi aurre egiteko. Beste batzuk han geratu dira, identifikatzeko prozesu tamalgarri horretan. Banoa, burua makurtuta. Banoa triste, haserre, urduri, deseroso, nolabaiteko itxaropenik gabe. Poliziak aginduak bakarrik betetzen dituela adierazten du. Oraingoan, ospitaleko zuzendarien agindua, besteetan Entzutegi Nazionalarena, hurrengo baten Urkulluren gobernuarena… Momentuz boterearen pilota non dagoen badakigu, baina noiz arte?

Iturriak

Labayru, Intza, Aikor, Alea

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave

Errementariaren etxean, zotza burduntzi

Utzi erantzuna

Azalpena

Espero daitekeen fundamentua ere falta denean.

Aldaerak

Etxea bete kaiku eta eltzera behia jezten

Zurginaren etxean eskailera zaharrak

Arotzaren etxean gerrena zurez

Zurginaren etxea zotzez, zotzez ere motzez

Arotzaren etxean otzarea aurki, errementariaren etxean zotza burduntzi

Photo by Jonny Gios on Unsplash

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. En casa del herrero, cuchillo de palo; En casa del herrero, cuchara de palo

fr.  Les cordonniers sont toujours les plus mal chaussés;  Le chef de la famille donne le ton et tout le monde le suit

en. The shoemaker’s son always goes barefoot

kat. A casa del ferrer, ganivet de fusta

gal. Na casa do ferreiro, coitelo de pau

Testuinguruan

  • Berria: Lotsabako, in Berria (2018-VII-6):

– Noren lanak izan du eragina zugan?

– Diane Arbusenak, besteak beste.

– Nolako argazkiak egiten dituzu oporretan? 

– Bat ere ez. Errementariaren etxean, zotza burduntzi.

– Selfirik bai? 

– Erabat kontra nago.

  • Balsategi, Iñaki: Leioaren hedadura orekatua argazkietan, in Deia (2011-IV-8):

Baina Leioako PSE-EEk, gauden egoera aurreelektoralaz baliatuz, euren kritikarik zorrotzenak azaleratu dizkio liburuari, diruaren xahupen bat eman dela argudiatuz: nire uste apalean behintzat, ondo eginen lukete bere alderdi propioren akatsak ikusiko balituzte, horra hor, hurrenez hurren, bukatu berri den erosketa-txekeen kanpaina, 500.000 euroko kostearekin, edo orain dela 2 urteko hauteskunde autonomikoetan Patxi Lopez lehendakariak bere argazkia, marko eta guzti, bidali egin izana hainbat agenteri, horrek suposatu zuen gastuarekin… baina, badakizue, errementariaren etxean zotza burduntzi.

  • Soriano, Imanol: Kontuz! Magenta kolorea T-Mobile enpresarena da, edo kolonizatuen akademia, in Goiena (2007-XI-10):

Diseinuari buruz gutxitan idazten dut blogean. Errementariaren etxean, zotza burduntzi. Oraingoan koloreari eta eta copyrightari buruz idatziko dut. Sarreraren titularrean agertzen dena ez da txantxa bat.

  • Petxarroman, Iñaki: Euskara, zertarako?, in Berria (2016-IX-14):

Mediku ona izateko euskara ez dela behar entzun diegu hainbat aldiz Euskara askatasunean leloa airatu zuten buruzagi sozialistei. Mediku ona izateko gaztelania behar ote den ez da planteatuko, jakina, Espainiako Konstituzioak legez ezartzen baitu gaztelaniaz jakiteko derrigortasuna. Galde diezaietela, zenbaterainoko zorroztasunez, espainiar nazionalitatea lortzeko errementariaren etxean zotza burduntzi bezalako atsotitzen zentzua jakin behar duten immigranteei.

Orain, hautsak harrotu ditu berriro PSE-EEren beste bideo batek. Administrazioan sartzeko euskaraz jakiteko derrigortasuna ezabatuko duela agindu du Idoia Mendiak. Berdin dio zer dioten datuek, tematiak baitira. Alegia, Jaurlaritzan ari diren langileen ia erdiek oraindik ez dute postuari dagokion euskara gaitasunik bete.

Iturriak

Labayru, Berria, Deia, Goiena,  Berria 2

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave

Hitz eta pitz

Utzi erantzuna

Azalpena

Hizketan denbora guztian, etengabe, isildu gabe.

Aldaerak

Hitz eta putz

Hitz eta mintz

Kalakan

Photo by Ilyass SEDDOUG on Unsplash

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. Charlando, cotorreando, hablando por los codos

fr. En bavardant

Testuinguruan

  • Oarsoaldeko AEK: Oreretan hitz eta pitz ibili gara gaur goizean, in Habe aldizkaria (2016-XII-1):
ORERETAN HITZ ETA PITZ IBILI GARA GAUR GOIZEAN

Euskararen astea dela eta, Oreretan Mintzodromoa egin dugu:

  • Perez, Raul: Bagina, hitz eta pitz, in Gaztezulo (2011-I-7):

Bagina, hitz eta pitz

Bere bagina inoiz ikusi ez eta orgasmorik izan ez duen emakumearena, orgasmoak izateko tailer batera aurrenekoz doan emakume batena, Balkanetako gerran bortxatu zutenarena… Denera, 12 emakumeren istorioak antzezlan bihurtuta. Zertaz ari garen? “Baginaren monologoak” obraz. 

  • Arana, Aitor: Historia lazgarria, in Google Books, Txalaparta (2002):

Hamahiru urte nituenean, nire neba Imanol intxaurrondo batetik erorita hil zunan. Bikiak gintunan eta bizitza osoa neramanan berari obeditzen. Beti jolastu behar geninan berak nahi zuen hartan, eta beti joan behar berak aukeraturiko lekuetara. Kalakari hutsa zunan Imanol; beti hitz eta pitz. Bost axola zitzaionan hitzontzi, kontakatilu edo kalakari deitzen bazioten ere. Bera beti berriketan.

  • Galeano, Eduardo: Hitz ibiltariak, in Google Books, Txalaparta (2000):

Elkarrekin lan egin dezagun gonbidatzera etorri naiz beraren tailerrera. Nire proiektua azaldu diot: beraren irudiak, beraren grabatugintza, eta neure berbak. Isilik dago bera. Eta ni hitz eta pitz, azaltzen. Eta berak ezer ez.

Iturriak

Elhuyar, Labayru, Intza, Oarsoaldeko AEK, Gaztezulo, Google Books, Google Books 2

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave

Arnastu eta putz egin, biak batera ezin

Utzi erantzuna

Azalpena

Elkarren aurkako gauzak batera egitea ezinezkoa denean.

Aldaerak

Arnasa hartu eta putz egin, biak batera ezin

Esnetsu eta zopatsu, ezin da

Zurrut eta purrut, era batera ezin

Ez daiteke berotu ta irikin

Arnasie artu eta putz eiñ, bixak batera ezin

Aubea mozkorturik ta zaragia osoan ezin lei

Jenteek nahi lükee ekia ta argizagia junta ditean

Photo by Martin Wyall on Unsplash

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. No se puede chiflar y beber agua, Dormir y guardar las eras, no hay manera, No se puede estar en misa y repicando, Quien destaja, no baraja

fr. On ne peut pas boire et siffler à la fois, On ne peut pas être à la fois au four et au moulin, On ne peut sonner les cloches et aller à la procession, L’on ne peut courir ensemble et corner, On ne peut pas carillonner et aller à la procession

en. No man can sup and blow together

kat. Beure i xiular no pot ser, Bufar i xuclar no va a la par, Mai no podràs fer a un temps, beure, jeure i plegar fems, No es pot repicar i anar a la processó, No es pot ser a missa i repicar

gal. Soprar e sorber non se pode facer, Urdir e tecer non pode ser

Testuinguruan

  • Unai Fdz. De Betoño: in Twitter (2017-XI-13):

Gasteiz 11.000 etxe berrirekin birdentsifikatu eta, ondoren, Arabako landa-eremuaren hustuketa konpontzen saiatu. Arnasa hartu eta putz egin, biak batera ezin. #LurraldeAntolamendua

  • Beñat Hach Embarek Irizar: Arnasguneak Kartzelan, in Zuzeu (2010-X-1):

“Arnasa gara” kanpainak bi fase izango dituela adierazi dute sustatzaileek. Lehenengoan arnasguneen aitortza eta ahalduntzea bilatuko da, eta horren baitan kokatzen da, besteak beste, Kartzela. Kanpainaren bigarren fasean mezua Euskal Herriko gainerako herritarrentzat izango da. Abenduaren erdialdean serie digitala ikusgai egongo da, eta EiTBk zabalkunde horretan lagunduko du, arnasguneen gaineko mezua gune horietan bizi ez diren herritarrei helarazi asmoz.

Ekimen honek badu beste indargune adierazgarri bat. Euskal Herriaren zatiketaren ondorioz dauzkagun hiru administrazioak (Trebiñurekin lau) elkarlanean arituko dira: Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua eta Euskararen Erakunde Publikoa. Euskaraldian ere halaxe aritu dira aipatutako instituzioak elkarlanean, eta begi bistakoa da zeinen emaitza onak eman dituen elkarri begira lan egiteak, elkarri bizkarra ematen Madrilera edo Parisera begira egon ordez.

“Arnasa hartu eta putz egin, biak batera ezin”, dio atsotitz batek. Hori asmatu zuenak ez zituen albokariak ezagutzen; eta UEMA ere ez.

Iturriak

Twitter, Zuzeu

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave

Atorran ezin kabitu (egon)

Utzi erantzuna

Azalpena

Norbait, jakin-minez, oso urduri dabilenean.

Photo by Kelly Sikkema on Unsplash

Beste hizkuntza batzuetan

gazt. Tener en ascuas, estar en ascuas

fr. Être sur des charbons ardents

Testuinguruan

Gaur egungo alkandora eta aurreagoko brusaren arteko jantziari deitzen zitzaion atorra, eta, orohar, alkandora baino luzeago izan ohi zen. Geroago, alkandoraren baliokide ere erabili izan da atorra hitza, baina beti izan du antigoaleko jantziaren kutsua. Garai batean alkandora edo atorra hutsik jende artean agertzea ez zen izaten ondo hezitakoaren itxura (batez ere meza, feria, edo gizarteko beste zenbait ospakizunetan). Atorrarekin bakarrik ibiltzeari, gaineko jaka edo janzkirik gabe ibiltzeari, deitzen zaio atorra-hutsik / atorra-hutsean / atorra-has ibiltzea, edo, beste era batera esanda, mahuka-hutsik ibiltzea. Norbait urduri dagoenean, ezin kabiturik dabilenean, zerbait esan edo egin beharrean, atorran ezin kabiturik dagoela esaten zaio, kontu izan, ordea, atorran ezin kabituz egon esamoldearen esanahia, zerbait esan nahiz ezinegonean egoteaz gain, oso gizena egotea ere badela: atorran ezin kabituz dago!

Iturriak

Intza, Zarauzko Hitza

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave