Joanes Etxebarria / 2015-06-05 / 509 hitz
32 departamendutan zatitua da Okzitania. Hizkuntza indartu nahi duten eragileen ustez, eremu hori bera arazo handia da. Bideoa: Vincenç Claverieri elkarrizketa (Joanes Etxebarria).
Okzitaniak 190.000 kilometro koadro inguru ditu orotara. Vincenç Claverie Baionan bizi den militante okzitaniarraren ustez, horrek ezberdintzen du okzitanieraren aldeko borroka euskararen aldekotik: «Eremu txikiagoa baitu, aiseago ikusten dut euskararen iraupena». Haren erranetan, «hiztunen multzo trinkoak» baino gehiago, «han-hor barreiatuak diren hiztun multzoak» dira Okzitaniaren mapa linguistikoa osatzen dutenak.
Frantziako Estatuaren lurralde kasik erdia da Okzitania, eta instituzio anitzetara jo behar dute hizkuntzaren aldeko urrats eske. Jean-Brice Brana hizkuntzaz arduratzen da Institutu Okzitaniarrean, eta, haren ustez, lekuka desberdina da egoera. «Lurralde bakoitzaren historiaren araberakoa da». Gune azkarrak aipatu ditu, hala nola Biarno (Euskal Herriaren ekialdean) eta Tolosako eskualdea (Okzitania). Akitanian ere, maila instituzionalean, hizkuntzak badu garrantzia, neurri batean. Horren lekuko da David Grosclaude hautetsiak Bordelen egin duen gose grebak azaleraturiko egoera: Okzitanieraren Erakunde Publikoa sortzearen alde bozkatu zuen eskualdeak, baina estatuak ez du neurririk hartu oraindik.
Hizkuntzaren garapenari dagokionez, Branaren arabera, eskualde batzuen arteko elkarlana bada, baita herri mugimendu batzuen sareak ere; kalandretak (ikastolen parekoak) edo Institutu Okzitaniarra, kasurako: «Eskualdeetako mugak gainditzen ditugu, baina lurraldea hain da zabala, ezin dugu denen berri ukan».
Hizkuntza Gutxituen Ituna
Grosclauden gose greba bukatu eta biharamunean, atzo bertan, Frantziako presidenteak iragarri zuen bidea irekiko duela gobernuak Europako Hizkuntza Gutxituen Ituna izenpetu dezan. Kalandreten sareko buru Jean-Louis Bleneten ustez, berriz, iragarpena «imintzioa edo taktika» baizik ez da: «Harrigarria da Hollandek aldaketa konstituzionala iragartzea Senatuan gehiengoa galdu duelarik. Ez dut uste Kongresua bilduko duenik preseski horretarako; gainera, ezkerrak ez du gehiago hasieran zuen gehiengoa». Positiboa zaion bakarra da gaiak zer errana emanen duela, eta aipatzea bera «ona» dela, haren ustez.
Halere, hezkuntzaren ikuspegitik begiraturik, Bleneten iritzia hau da: «Eskualdeek zinez engaiatu behar lukete, eta horretarako presio bide juridiko bat bada korsikerari legez onartzen zaion estatusa onartzea okzitanierari ere. Korsikera legean sartua baita, zergatik ez lirateke beste hizkuntzak ere sartuko?».
Hiru solaskideak bat datoz okzitanieraren prestigio eskasak kalte eragin izan duela. Branaren erranetan, «hizkuntza gisa baino gehiago, basa mintzairatzat hartu izan da okzitaniera, eta balorizazio lan handi bat dugu egiteko». Kalandreten koordinazioaren buruzagiak dioenez, berriz, «hizkuntzaren izena irabazia da». Okzitaniako hiru eskualdetan bereziki, eskaerei ezin erantzunez gelditu dira murgiltze ereduan ari diren eskolak —Biarno, Miegjorn-Pireneus eskualdea (Tolosa eta inguruak) eta Tarn eskualdea dira hiru gune horiek—.
Seaskako ikastolak bezala, kalandretak ere Frantziako Hezkuntza Ministerioarekin kontratupean dira, eta, ondorioz, irakasleen soldatak ministerioak ordaintzen ditu. Baina ikastolei ez bezala, kalandretei sei urteko ibilmoldea ziurtatzea eskatzen zaie tratu hori gauzatu aitzin. Ondorioz, eskola bakoitzak lekuko instituzioen beharra du epe horretan irauteko. «Kolektibitateak gutxi bustitzen dira. Epe horretan kolektibitateek lagundu behar gaituzte, baina oso gutxi egiten dute», Blenetek salatu duenez.
Borondatezko lanari esker dira, beraz, neurri handi batean, kalandretak garatu azken urteetan. Garatu baitira: 2009az geroztik, ikasle kopurua eskualde guztietan handituz joan da azkarki, Lemosin eskualdean izan ezik. Orotara, gaur egun, 46 eskola eta hiru kolegio badira Okzitanian.
Hizkuntzaren geroari so baikor ageri bada ere —gizartea okzitanierari atxikia dela baitio—, ahoan bilorik gabe laburbildu du Blenetek estatuaren hizkuntza politika: «Estatu hau kultura- eta hizkuntza-hiltzailea da».