Gazteberri / 2020-09-01 / 1012 hitz

Internet oso leku handia da. Normalean erabiltzen ditugun nabigatzaileek eta bilatzaileek leku askotara sartzeko aukera ematen dute, baina, hala ere, beste asko ez daude horien eskura. Nabigatzaile arruntenen irismenetik kanpoko eremu horri ‘Deep Web’ deitzen zaio, eta sarean dagoen informazioaren % 90 baino gehiago hartzen duela kalkulatzen da.

Interneten nabigatzen dugunean, azaleko partetik baino ez dugu nabigatzen. Google, Yahoo edo Bing bezalako bilatzaileen edo sare sozialen bidez lor dezakegun informazio kopurua itzela bada ere, hori guztia sarean diren eduki digital guztien zati txiki bat besterik ez da.

Internet izozmendi bat balitz bezala irudikatu ohi da; agerian dena zatirik txikiena eta bisitatuena da, informazioa bilatzeko eta izapideak egiteko egunero erabiltzen duguna.

Erabiltzaile gehienok egunero erabiltzen dugun hori Surface Web izenarekin ezagutzen da eta Chrome, Firefox, Opera edo Safari bezalako nabigatzaileen bidez sartzen gara bertara. Bertan dira Google, Bing edo Yahoo bezalako bilaketa-motor nagusiek ezagutzen duten eduki guztia, hau da, zibernauta gehienek nagusiki erabiltzen dituzten bilaketa-motorrek indexatutako edukia. Erabiltzaileen % 90ek nabigatzen duen azaleko geruza da. Baina bilaketa-motorrek eskaintzen duten informazioa sareko informazio guztiaren % 4 eta % 10 bitartekoa besterik ez dela kalkulatzen da. Interneten dagoen informazioaren gainerako % 90-96 bilatzaileek indexatu ezin duten edukia da, eta, beraz, Deep Web edo Internet Sakona deiturikoaren zati bihurtzen da.

Drogak, arma-trafikoa, mota guztietako pornografia, hiltzaileak kontratatzeko aukera edo hacker kriminalen bidez datu pertsonalen salmenta dira, besteak beste, jendeak bilaketa-motorrek indexatu ezin dituzten edukien artean aurkitzea espero dituzten zenbait gauza. Baina Internet Sakonean aurki daitezkeen eduki guztiak, kontrakoa pentsa badaiteke ere, ez da legearen kontrakoa. World Wide Web-en den eduki guztien % 0,1 bakarrik harremanetan dago horrelako bilaketekin.

Ezagutzen duzun Internet

Web ikusgarriak, azalekoak edo irisgarriak bilatzaile arruntek erabiltzaileei eskaintzeko duten eduki guztia biltzen du. Hau da, Word Wide Web-aren gainazala Google, Bing, Yahoo edo antzeko bilatzaileek nabigatzaileen esku jartzen dituzten edukiekin osatuta dago. Internet erabiltzaile gehienok ezagutzen dugun Internet edo Sarea da.

Gainazaleko Internet horretan gure arrastoa jarraitzea oso erraza da gure IP-ari (Internet protocol) esker. Esan bezala, bilatzaile konbentzionalek indexatutako orriek osatzen dute nagusiki, baina baita modu publikoan sartzen diren beste web horiek guztiak ere, indexatuta egon gabe ere. Horien artean, adibidez, Facebook, Twitter eta gainerako sare sozialak edo beste edozein web orri edo blog azpimarra daitezke.

Internauten % 90 inguru hemen aurkitzen dira Interneten sartzen direnean, nahiz eta bertan bakarrik informazio osoaren kopuru txiki bat aurkitzen den. Kopurua zehaztea oso gauza zaila da. Internet Live Stats-en arabera, gainazaleko Internet hori 1.793 milioi web orrialdek osatuko lukete; WorldWideWebSize.com gunearen arabera, berriz, Surface Web delakoa 5.700 milioi orrialde indexatu baino gehiagok osatzen dute. Nolanahi ere, ziberespazioan eskura diren datuen zati txiki bat besterik ez du oraindik sare irisgarriak.

Internet sakona

Ikus daitekeen edo azalekoa den web-a nabigatzaile baten bidez erraz atzitzeko moduko Interneteko zatia bada, Deep Web-a justu kontrakoa dela esan daiteke. Kontuan hartuta, gutxi gorabehera, sarearen edukiaren %90 ezin dela bilaketa-motor estandarren bidez eskuratu, milioika datu daude ezkutuko eremu horretan. Web ikusezina (Invisible Web) edo Web Ezkutua (Hidden Web) izenekin ere ezaguna, Deep Web-ak online dagoen beste informazio hori guztia biltzen du, baina ezin da modu publikoan eskuratu eta bertara iristeko sarbide berezia behar da.

Alde batetik, paywall batek babestutako orri konbentzionalak daude, baina baita Dropbox-en gordetako artxiboak edo edozein hornitzaileren zerbitzarietan gordetako mezu elektronikoak ere; datu-base pribatuak, hala nola ospitaleenak; erregistro akademikoak; Gizarte Segurantzaren datuak; atal pribatuak dituzten foroak; Dropbox-eko kontu pribatuak; sare sozialen profil pribatuak, hala nola Facebook edo Instagram; eta abar.

Adibidez, bidaia-atari batera sartu eta hiri jakin batean egun jakin baterako hotel bat bilatzen denean, emaitzekin sortzen den orria Deep Web-aren parte da, bai eta banku-kontsultak eta antzeko kontsultak ere.

Hau da, Deep Webaren eduki gehiena ez da legez kanpokoa, ez eta bertara sartzen diren erabiltzaileak ez dute zertan hacker profesionalak izan behar. Kasu gehienetan, web sakona ohiko bilatzaileek jendaurrean erakutsi ezin duten edukiekin osatzen da.

Nola sartu Deep Web-ean?

Segurtasun-neurri batzuk pasatu ondoren soilik eskura daitezke Deep Web-eko datuak; adibidez, administrazio-panel batean edo foro pribatu batean erabiltzaile gisa saioa hasi ondoren. Hori dela eta, Surface Web-eko edozein tokitan bezain erraza da sarbidea. Hala, Deep Web-era sartu ahal izateko, beharrezkoa izango da aldez aurretik identifikazio batetik pasatzea edo esteka bat erabiltzea.

Internet ezkutuena

Asko dira Dark Web-a (Web Ezkutua) eta Deep Web-a nahasten dituzten pertsonak. Nahiz eta Dark Web-a Deep Web-aren barruan izan, Dark Web-a bilaketa-motorren aurrean  nahita ezkutatzen den Interneteko zatia da, maskaratutako IP helbideak erabiltzen ditu eta web-nabigatzaile berezi baten bidez soilik lor daiteke sarrera.

Deep Web-ak World Wide Web-aren edukiaren % 90 inguru hartzen duen bezala, Dark Web-ak % 0,1 baino ez luke hartuko, eta, oro har, Internet sakonak duen okerrena bertan biltzen da.

Erabiltzaileak eta agintariak ustekabean ez iristeko, ohiko bilatzaileek indexatu ezin dituzten domeinuez baliatzen da Dark web-a. 

Dark Web-ean sartu nahi bada, Darknet bat erabili behar da; hots, eduki hori modu anonimoan eskuratu ahal izateko nabigatzaile gisa erabiltzen den programa bat. Deep Web-eko bilatzaile gisa eta ezkutuko web guneetan sartzea errazten duten hainbat programa daude, hala nola Freenet, Onion, I2P, TOR edo GNUnet. Internet sakonean sartzeko programa horietatik guztietatik ezagunena TOR da. Gainera, programa hori nabigatzaile arrunt bat balitz bezala ere erabili daiteke zenbait herrialdetan murriztuta edo debekatuta dauden edukietara sartzeko.

Dark web-ean daude ezustean aurkitu nahi ez diren edukiak. Hemen bai legez kanpoko hainbat eduki aurki daitezke: arma-trafikoa, droga-salmenta, datu pertsonalen salmenta (askotan ziberkriminalek lapurtutakoak), legez kanpoko bideoak edo kriminal eta lapurren alokairua. Baina Dark Web-ean den guztiak ez du zertan negatiboa izan behar.

Askatasunak mugatuta dituzten eta Internet konbentzionala kontrolatuago eta zentsuratuago dagoen herrialdeetan, Internet ezkutua da debekatuta dauden hainbat edukietara iristeko modu bakarra. New York Times egunkariak adibidez, TOR erabiltzaileentzako pasabide bat eratu zuen horiek egunkariko edukiak eskura ditzaten.

Kontrakoa pentsa badaiteke ere, edonor sar daiteke Dark Web-ean; baina bertan diren edukiak ez dira edonorentzat. Web Ezkutuan sartzea ez da delitua, baina bertan diren hainbat guneetan delitu bat egiteko aukerak oso altuak dira.

Lerro hauek irakurri ondoren Web Ezkutuan sartzeko irrika baduzu, hona hemen ezinbestean jarraitu beharko dituzun zenbait urrats: VPN bat (sare pribatu unibertsala) izatea, datu pertsonalik ez ematea, kreditu-txartelaren zenbakirik ez sartzea, lineako babesa eguneratuta izatea eta pertsona ezezagunekin hitzorduak eta topaketak ez adostea.