Zuzenak: Ez dut gustuko galtzarik aurkitu, Institutuan ez zuten testulibururik erabiltzen, Hozkailuan ez dago sagarrik…
Okerrak: *ahal dut hitz egin?, *ahal didazue lagundu?, *ahal dugu zerbait jan?…
Zuzenak: hitz egin ahal dut?, lagundu ahal didazue?, zerbait jan ahal dugu?… edo hitz egiten ahal dut?, laguntzen ahal didazue?, zerbait jaten ahal dugu?… edo hitz egiten dezaket?, lagundu diezadakezue?, zerbait dezakegu?…
Gero eta gehiagotan entzuten ditugu izenburuko esaldien hurrenkera duten perpausak; hau da, ahal + aditza ordenan osatuak. Gaztelaniaren eraginez gertatzen da hori, poder + aditza baita ohiko ordena hizkuntza horretan eta ordena hori kalkatzen du zenbaitek.
Euskaraz, ordea, salbuespenak salbuespen, hauxe da esaldi mota honen ohiko ordena: aditza + ahal.
Gai honi lotuta, ikus ondoko bi esteka hauetan datorrena:
- Euskaltzaindiaren Jagonet zerbitzuan: Joan daiteke, joan ahal da, *ahal da joan?
- EIBZren Kontsulta zerbitzuan: “egin ahal dut” bezalako formen mesedetan, bazter gelditzen ari ote dira “egin dezaket” bezalakoak?
Okerrak: *besotik heldu du, *lepotik heldu zaitu, *eskutik heldu ninduen…
Zuzenak: besotik heldu dio, lepotik heldu dizu, eskutik heldu zidan…
Okerrak: *”Etortzea bera!”, *”Egitea Anek!”, *”Esatea egia denek!”…
OKERRAK: *”Etortzea bera!”, *”Egitea Anek!”, *”Esatea egia denek!”…
ZUZENAK: “Etor dadila bera!”, “Egin dezala Anek!”, “Esan dezatela egia denek!”…
Okerrak: *Gogoak ditut, *Gogoak badaude, *Gogoak badituzue, *Gogoekin nago…
Gaztelaniaren eraginez-edo, hiztun askok gogo hitza pluralean erabiltzeko joera dute. Gaztelaniaz, gehienetan ganas erabili ohi denez —pluralean, alegia—, hiztun horiek euskaraz ere plurala baliatzen dute singularra erabili beharrean.
Hona hemen Internet sarean topaturiko akats batzuk:
- *A ze gogoak eszenatokira igotzeko!
- *Gogoak badaude, dena da posible.
- *Gauzen zergatiaz galdetzen hasten da, bere ingurunea hobeto ezagutzeko gogoekin.
- *Sokatiran segitzeko gogoekin itzuli naiz Irlandatik.
Modu honetan behar dute:
- A ze gogoa eszenatokira igotzeko!
- Gogoa badago, dena da posible (= Gogorik badago, dena da posible).
- Gauzen zergatiaz galdetzen hasten da, bere ingurunea hobeto ezagutzeko gogoz.
- Sokatiran segitzeko gogoz itzuli naiz Irlandatik.
OHARRA. Beste kontu bat da gogoak eman esapidea. Adibidez: Gogoak ematen badit egingo dut, bestela ez / Gogoak ematen diona egiten ohituta dago / Ezin duzu beti gogoak ematen dizuna egin!
Desberdinak: “Meloi erdiak usteltzen hasi dira” eta “Meloien erdiak usteltzen hasi dira”
Izenburuko bi esaldi horien arteko aldeaz jabetzeko, bi irudi hauek baliatuko ditugu.
Fruta-denda batean gaude eta, besteak beste, meloiak ditugu salgai. Bi eratara saltzen ditugu meloiak: osorik edo erdiak. Konturatu gara usteltzen hasi direla.
1. Zein irudi dagokio “Meloi erdiak usteltzen hasi dira” esaldiari?
a) irudia
b) irudia
2. Zein irudi dagokio “Meloien erdiak usteltzen hasi dira” esaldiari?
a) irudia
b) irudia
Zalantzarik baduzu, segi ezazu mezu hau irakurtzen.
Okerrak: *batzu, *batzuri, *batzurekin, *batzutan…
Euskara baturako okerrak dira izenburuko forma horiek zein beste batzuk.
Okerrak: *batzu, *batzuri, *batzuren, *batzurekin, *batzurengana, *batzurengandik, *batzurenganaino, *batzutan, *batzutako, *batzutatik…
Ondoko hauek dira horien ordain zuzenak:
Zuzenak: batzuk, batzuei, batzuen, batzuekin, batzuengana, batzuengandik, batzuenganaino, batzuetan, batzuetako, batzuetatik…
Desberdinak: “zazpi ikaslerentzat” eta “zazpi ikasleentzat”
Auzi hau argitzen hasteko, lehenik eta behin, egin ezazu ariketatxo hau
Okerrak: *batetan, *batetako, *batetatik, *batetarantz, *batetaraino…
Okerrak: *batetan, *batetako, *batetatik, *batetarantz, *batetaraino…
Zuzenak: batean, bateko, batetik, baterantz, bateraino…
Orduen idazkera: 08:30, 08.30, 08,30 ala 08´30?
Orduak zifraz adierazten ditugunean, bi puntuekin idatzi behar dira eta lau digiturekin; hortaz, izenburuko idazkeren artean 08:30 da egokiena.