Garazi Arrula Ruiz / 2014-04-04 / 373 hitz
Tradiziozko gizon irudiari eta erlijio-eskaintzari ez ikusiarena egin zien bezala, Donnadieu aitaren izena baztertu eta Duras beretzat hartu zuen Margueritek, umetan bizitako herri baten omenez, diotenez. Abizen berriak bizirautearen eta gogortasun burutuaren oihartzuna dauka frantsesez, bigarren pertsonan, eta badirudi horrek berezitu zuela neskatxa zenetik, horren kontzientzia hartu aurretik ere barne-erbeste bat ageri baitzaigu haren irudian eta hitzetan, matxinatze bat, hauste nahi bat. Kolonia batean sortua eta nazismoaren erresistentzian ibilitakoa izanik, alienazioak eragindako gerra zigor eta horrore iturri agertzen zaigu haren testuetan, baina baita, nolabait, gozamen iturri ere.
Durasen liburuak kultukotzat hartu zituzten Maitalea idatzi zuen arte, are nabariago Jean-Jacques Annaud-ek zinemarako egokitu zuenean. Ezagun da Margueritek ez zuela filma batere maite izan, eta nobela arbuiatzera ere eraman zuela horrek, esan baitzuen kioskoko eleberria zela, horditurik idatzi zuela. Eleberriaren lau bertsio edo bariazio egin zituen, horietarik ezagunena Txinako iparraldeko maitalea; planoka, enfokeka, literatur arauetatik aske idatzi zuen, ez bakarrik eleberriari beste ikuspegi batetik begiratzeko, baizik eta bere obra nola nahiko zukeen egokitua iradokitzeko.
Izan ere, Margueritek berea zuen aske aritze hori: mugan, zerbait bereizten duen hari fin eta lauso horren gainean akrobazian ibiltzea, hari horri su ematea, desagerraraztea. Hala egiten du autobiografia eta fikzioarekin, maskulinoa eta femeninoarekin, gorrotoa eta maitasunarekin, literatur generoen nahasketarekin, gorputz- eta buru-kontzientziarekin, ni-a eta gu-arekin. Idazkeran bertan agertzen du haustura, zatikako estiloak batasuna dakarkie bere testuei; hizkuntza eta bereziki sintaxiaren arauak apurtzea egotzi zioten. Airean harrapatzen du hitza, ideia, eta hala ematen; «urgentziazko literatura» deitzen zion berak.
Inolako talde feminista antolatutan jardun ez zuenez, teorialariei kosta egin zaie autore feministatzat hartzea. Hala ere, gizonezkoen literaturatik jasotako emakumeen irudia deseraiki eta berea ematen du, polaritateak apurtzen eta emakumezko pertsonaiei nagusitasuna esleitzen. Ama-alaba arteko botere-harremanek agertzen dute hori (amaren jarraitasun eta tradizio irudiaren haustura eta alabaren matxinatzea), baita amaren eromenak, alabaren sexualitateak eta desirek, edertasunaren ikuspegiak eta gizonezkoen irudi desagertu, ahul edo menderatuek ere.
Margueritek behin baino gehiagotan adierazi zuen idazteko beharra, fikzioan nahiz saiakeran; zalantzan jarri ezin zen maitasuna zion idazteari. Bizitzeko modu bat zen, bizirik irauteko, arnastea zen, «ariketa ausarta eta aldi berean nartzisista». Hil arte idatzi eta maitatu zuen. Maitasun hori bortxa, galera eta heriotzarekin loturik agertzen da beti Durasen lanetan, eta denborak markatua. Oso goiz izanen zen beranduegi bere bizian, baina, zorionez, beranduegi hori betikotzeko modua aurkitu zuen.