Izotzean ezkutatutako altxorra

BERRIA ikasgela / 2024-02-28 / 807 hitz

Izotzean sortzen diren burbuila txikiak ikertzen dituzte Izotzalaben, Leioan. Han gordeta daude atmosferaren aztarnak. Burbuila fitxategi horri esker, ikertzaileek jakin dezakete nolakoa zen duela 800.000 urteko atmosfera, eta gerora zer bilakaera izan duen.Ondorio argi bat atera dute: «Izotzean ikusten da nola gaur egun dugun berotzea orain arteko erregistroetan agertzen dena baino askoz handiagoa den».

Jarraitu irakurtzen

QUEEN KONG, libreki bizitzeko hautua

Héléne Vignal, Queen Kong, Elkar, 2023

Dena hasi zen Jéremierekin. Izpilku-usaina zeukan. Niretzat usain sexya zen, izpilikua. Ohartu nintzen azalak apur bat epeltzen zionean, lurrin horrek ate sekretu bat aktibatzen zuela nire hanken artean. Zuzen-zuzenean. Aldizka, izpilikua beste nonbait sumatuta ere, busti egiten nintzen. Itzel gustatzen zitzaidan hori.

Baliteke horrek zerikusiren bat izatea garbitu eta gero izaretan gertatzen den leungarriarekin. Izpiliku-usaina izan behar zuen lehen aldiz lehertu nintzenean. Zenbat urte nituen orduan? Zortzi edo. Ohean nengoen. Egon ezinik. Gogoratzen naiz bila nenbilela. Zerbaiten bila nenbilela, zeren bila jakin ez arren. Ausart sentitzen nintzen. Esploradore moduko bat. Banekien banuela zerbait esploratzeko. (…)

Miresmena

Karmele Jaio / 2023-05-06 / 275 hitz

Miresten dudala esan diot lagun bati eta bere lehen erreakzioa izan da ukatzea: Ez, ez, ez, miresmena oso hitz handia da, esan dit, bere buruari garrantzia kenduz, pixka bat deseroso nire aitorpenaren aurrean. Hortaz hitz egin aurretik, pertsona batzuek entzuteko gaitasunik ez dutela esaten ari ginen, nabaria dela noiz dagoen zure aurrekoa esaten ari zarenari adi eta noiz zaren entzule hutsa harentzako. Nirekin ondo sentitzen dela esan dit, esaten duena entzuten nagoela uste duelako, eta erantzun diot arreta badela laztan bat emateko modu bat, azken finean, batzuetan arreta pixka bat baino ez dugula behar ondo sentitzeko. Baina aitortu dit ezetz, badela beste zerbait nirekin dagoenean ongi sentiarazten duena, ez bakarrik eskainitako arreta. Esan dit berari begiratzeko dudan moduak gehiago balio duela sentiarazten duela. Eta orduan atera dut nik miresmen hitza. Izan ere, orduan konturatu naiz miretsi egiten dudala, eta horrek sentiarazten duela ondo, nabaritzen duelako. Eta bere lehen erreakzioa ulertzen saiatu naiz, zergatik sentitu den deseroso hitzarekin, eta konturatu naiz hitz batzuk erabat kutsatuta daudela mundu honetan. Miresmena horietako bat da, hain lehiakorra eta klasista den gizarte honek miresmena lotzen baitu norbait zure gainetik egotearekin. Norbait mirestean, zuregan boterea izango balu bezala, bera baino txikiagoa sentitzen zarela aitortuko bazenio bezala. Eta ez. Nik ez dut nire laguna miresten haren arrakastengatik, ospeagatik, botereagatik. Miresten dut bere esentziagatik eta bakarra delako eta ondo sentiarazten nauelako berarekin nagoenean, neure bertute eta akats guztiekin bakean. Eta ez naiz bera baino gehiago edo gutxiago sentitzen, ez beherago, ez gorago, ez dut horretan pentsatzen elkarrekin gaudenean. Horregatik uste dut arreta laztan bat emateko modua baldin bada, miresmena maitasun modu bat dela. Almudena Grandesek ere esaten zuen: Mirespenik gabe, ez dago maitasunik.

ZERRIA

Patxi Zubizarreta, Erein argitaletxea

Patxi Zubizarretak jasoko du Haur eta Gazte Literaturako sari espainola “Zerria” (Erein) lanagatik.

“Albisteak haginka egin zidan. Albisteak, behin batez, arrano bat ehizatu zuen gizona ekarri zidan gogora; izan ere ehiztaria espantu handiz ohartu zen hegaztiak, lepoaldeari atxikia, erbinude baten buru hezur higatua zeukala. Antza, arranoa erbinudeari oldartu zitzaion, baina ugaztunak, bere larri hartan, bizkor sartu zizkion hortzak. Beharbada arranoak hegan alde eginez erreakzionatuko zuen eta berehalakoan erbinudea airean eramango zuen, larruzko lepoko baten antzera, artean bizirik eta noizbait askatuko zelakoan: hala izatera, eszena miresgarria osatuko zuten biek ala biek ere zeruan gora. Baina litekeena ere bada arranoak erbinudea lurrean bertan moko ukaldika akabatu izana eta, iristen zen neurriraino, atzaparkadaka larrutzea eta erraiak ateratzea: hala izatera, arranoak eskeleto gero eta murritzagoarekin bizitzen jarraitu beharko zuen, hala zeruan nola lurrean, harik eta lepoan soilik erbinudearen kaskezur maiztua geratu zitzaion arte, harik eta, behin batez, ehiztariak eskopeta-tiroz hil zuen arte. Halatsu ni ere, deskubrimenduaren albistea jaso nuen une beretik. Zeren albisteak letaginak eta atzaparrak baitzeuzkan, eta ni indarrez zeharkatu, eta arrastaka eraman baininduen.

—Bereket! –Gaspard zen, eta asaldaturik eman zidan berria telefonoaren beste aldetik–. Gorpu batzuk deskubritu ditut Tsanfleuron glaziarrean, momifikatuak, gutxienez bi. Objektu bat baino gehiago ere bai, aldamenean. Zatoz polizia iritsi baino lehen! …” (9.-!0. or)

Adimen artifiziala: fikziotik errealitatera

BERRIA ikasgela / 2023-04-17 / 555 hitz

GPT-4 txatak agerian utzi du adimen artifiziala ez dela jada etorkizuneko kontua. Adituek diote aurrerantzean geroz eta arlo gehiagotara zabalduko dela, baina zer da adimen artifiziala? Nola funtzionatzen du, eta nola aldatuko du gaur egungo bizimodua?

Jarraitu irakurtzen