Kategoriaren artxiboa: Azalpen testua

Hartzaren neguloa eta euskal inauteria

-n -kargitaratuta
Erantzun

Joseba Aurkenerena / 2019-02-03 / 777 hitz

Herri guztiek beren animalia  totemikoak izan dituzte, eta euskaldunon artean hartza izan da mende luzeetan mirespen eta begirunea jaso dituena. Gure arbasoen gogoan hartza zen biziaren ametsa, etengabeko gurpil ibilkaria hobekien islatzen zituena. Neguan lotan gelditzen da udaberriaren zain, Amalur berberari gertatzen zaion bezalaxe, eta hartza esnatzean lurra esnatzen zaigu. Bere loaldi eta esnatzearekin urtero errepikatzen zaigun  biziaren zikloa irudikatuz.


Jarraitu irakurtzen →

Desagertuko eta sortuko diren lanbideak

-n -kargitaratuta
Erantzun

Gazteberri / 2019-01-30 / 1142 hitz

Urte gutxi barru, ohiko hainbat lanbide desagertuko omen dira, baina prozesu horretan, sormena, adimen soziala eta trebetasun-maila handia ardatz duten beste hainbat lanbide ere sortuko dira

Jarraitu irakurtzen →

Euskal inauteria, udaberriko ekinozioa eta lurraren iratzartzea

-n -kargitaratuta
Erantzun

Joseba Aurkenerena / 2019-01-20 / 1627 hitz

Gure arbaso zaharrek, laborantzatik bizi zirenez gero, gogoeta sakona egin zuten urteaz, urtaroez, egunaren eta gauaren txandatzeaz, biziaren gurpilaz, eguzkiak urtean zehar egiten duen ibilbideaz, ilargiaren aldiez, egutegiaz, emankortasunaz, jainko eta jainkosez…  Eta horrela urtaroen banatzaile diren solstizio eta ekinozioetan euren jai erritual handiak ezarri zituzten. Jai horietan naturarekin biziki lotuak ziren dibinitateak gurtzen zituzten: In edo –Inko-, Egu, Eki, Ilargi… eta jai hauek horien ohorez burutzen zituzten. Eguzkiaren besta handia udako solstizioaren inguruan izaten zen, eguzki jaioberriaren besta neguko solstizioan eta In jainkoaren besta udaberriko ekinozioan. Horrela izaki, hainbat adituren ustez, inauteria azaltzeko dugu lehen hitza, INOTE litzateke, eta In jainkoaren garaia esan nahiko luke (In-o- +  -te).

Jarraitu irakurtzen →

Adiskidetasunaren neurozientzia

-n -kargitaratuta
Erantzun

Ziortza Guezuraga / 2019-01-21 / 618 hitz

Adiskidetasunaren oinarrian garunak daude. Ikerketa baten arabera, homofilia maila neuralean ere gertatzen da. Adiskidetasuna interesak partekatzea baino gehiago da, mundua hautemateko eta informazio hori prozesatzeko modua ere bada.

Jarraitu irakurtzen →

Loti ederra noiz iratzarriko zain

-n -kargitaratuta
Erantzun

Zihara Jainaga Larrinaga / 2019-01-15 / 1090 hitz

Neguko hilabeteetan eguzki argi gutxi izaten da zirkulu polar artikoaren gainetik dauden latitudeetan. Alaskako Utqiagvik herriak, esaterako, 50 egun baino gehiago daramatza iluntasunean. Ipar hemisferioko herritarrak ohituak daude beren errutina berezi eta hotzetara.

Jarraitu irakurtzen →

Erromatar Inperioak tuberkulosia hedatu zuen

-n -kargitaratuta
Erantzun

Juan Ignacio Perez Iglesias / 2019-01-07 / 465 hitz

Tuberkulosiak batez ere birikei eragiten die eta erraz kutsatzen da airean zehar. Egokiro tratatzen ez bada, eten gabeko eztula eragiten du, eta sukarra, pisu-galera, ahulezia eta azkenean heriotza. Kutsadura bidezko gaixotasunen artean, bera da heriotza gehien eragiten dituen gaixotasunetako bat; urteko, 10-15 miloi kasu berri agertzen dira eta 1.5-1.8 miloi heriotza.

Jarraitu irakurtzen →