Balearen arrantza Ternua eta Kanada aldean

zuzeu.eus / 2023-10-29 / Joseaba Aurkenerena / 1191 hitz

Eta baleari jarraituz, Irlandatik eta Islandiatik urrunduz, euskal baleazaleak Groenlandiara iritsi ziren, eta hortik Ternua eta Kanada aldera. Noiz gertatu zen hori? Historialari batzuen arabera euskaldunak Ternuara 1375ean iritsi ziren eta sekretupean mantendu zuten hango lur eta itsasoetan lasai ederrean balearen eta bakailaoaren ustiaketan jarduteko. Lur haiek aipatzen zituztenean Uharte Mamuak edo Uharte Sekretuak deitzen zieten, beste inolako zehazkizunik eman gabe. Beste historialari batzuek diotenez 1412an iritsi ziren baleazale baionarrak lehen aldiz Ternua aldera. Bada teoria bat erraiten duena euskaldunak izan zirela lur haietan ziren bikingoen azken koloniak birrindu zituztenak.

Arg: Rudolf Kirchner
Jarraitu irakurtzen

Hamalau zortzimilakoen historia ezbaian?

BERRIA ikasgela / 2023-10-30 / 785 hitz

Erberhard Jurgalski dokumentalistak eginiko ikerketa eta neurketa zehatzen arabera, orain arte hamalau zortzimilakoak igo dituzten mendizale gehienak ez ziren Manaslu, Annapurna eta Dhaulagiri mendien punturik altuenera igo.Hori dela eta, Reinhold Messner eta Edurne Pasaban kendu egin dituzte Guinness errekorren liburutik.

MENDIA. ALPINISMOA. Manaslu mendiaren benetako tontorra eta orain arte gailurtzat hartu izan dena zein diren erakusten duen irudi bat.
Jarraitu irakurtzen

Gabriel Aresti: poesia mailutzat

BERRIA ikasgela / 2023-10-17/ 916 hitz

Urriaren 14ean bete dira 90 urte Gabriel Aresti jaio zela. XX. mendeko euskal idazlerik garrantzitsuenetariko bat izan zen. Poesia mailu batekin konparatzen zuen Arestik, euskaldunen kontzientzia lokartua kolpatu eta iratzarri nahi zuelako. Harri eta Herri da bere liburu ezagunenetakoa.

ILUSTRAZIOA: KARMELE GORROÑO
Jarraitu irakurtzen

Gorputza bare-bare

Mantangorri / BERRIA / 2023-10-09

Ilustrazioak: Sandra Garayoa

1. ZER DA HIBERNAZIOA?

Zenbait animalia espeziek muturreko baldintza meteorologikoetatik babesteko egiten duten prozesua da hibernazioa. Bereziki neguan egiten dute, tenperatura hotzei aurre egiteko, eta bizitza kontserbatzea eta zaintzea du helburu. Horren bidez, gorputzeko tenperatura eta funtzio metabolikoak oso maila apalean mantentzea lortzen dute.

Jarraitu irakurtzen

ZERRIA

Patxi Zubizarreta, Erein argitaletxea

Patxi Zubizarretak jasoko du Haur eta Gazte Literaturako sari espainola “Zerria” (Erein) lanagatik.

“Albisteak haginka egin zidan. Albisteak, behin batez, arrano bat ehizatu zuen gizona ekarri zidan gogora; izan ere ehiztaria espantu handiz ohartu zen hegaztiak, lepoaldeari atxikia, erbinude baten buru hezur higatua zeukala. Antza, arranoa erbinudeari oldartu zitzaion, baina ugaztunak, bere larri hartan, bizkor sartu zizkion hortzak. Beharbada arranoak hegan alde eginez erreakzionatuko zuen eta berehalakoan erbinudea airean eramango zuen, larruzko lepoko baten antzera, artean bizirik eta noizbait askatuko zelakoan: hala izatera, eszena miresgarria osatuko zuten biek ala biek ere zeruan gora. Baina litekeena ere bada arranoak erbinudea lurrean bertan moko ukaldika akabatu izana eta, iristen zen neurriraino, atzaparkadaka larrutzea eta erraiak ateratzea: hala izatera, arranoak eskeleto gero eta murritzagoarekin bizitzen jarraitu beharko zuen, hala zeruan nola lurrean, harik eta lepoan soilik erbinudearen kaskezur maiztua geratu zitzaion arte, harik eta, behin batez, ehiztariak eskopeta-tiroz hil zuen arte. Halatsu ni ere, deskubrimenduaren albistea jaso nuen une beretik. Zeren albisteak letaginak eta atzaparrak baitzeuzkan, eta ni indarrez zeharkatu, eta arrastaka eraman baininduen.

—Bereket! –Gaspard zen, eta asaldaturik eman zidan berria telefonoaren beste aldetik–. Gorpu batzuk deskubritu ditut Tsanfleuron glaziarrean, momifikatuak, gutxienez bi. Objektu bat baino gehiago ere bai, aldamenean. Zatoz polizia iritsi baino lehen! …” (9.-!0. or)