Saltatu nabigazioa

4.5d Ohiturak eta urtaroak

Lehenago azpimarratu dugun bezala (ikusi 2.3 atala), hizkuntzak garraiatzen duen kulturaren jabe izateak zentzua ematen dio euskaraz ikasteari, hiztun gazteak hiztun komunitatearen indar sinboliko osoa jasotzen duelako. Jose Angel Irigarayk Xamarren "Biziaroak. Herri Kultura" liburuko aitzin solasean esan bezala: "Ohiturek eta errituek komunitatea trinkotzen eta bersortzen dute aldikal, eta alderantziz: komunitateak ohitura eta erritu berriak sortzen eta egokitzen ditu, etengabe. Gure garaiko gizarte teknologikoan ere bai." (Xamar, 2023:7)

Diglosia linguistikoaz gain, hizkuntza komunitate minorizatuek diglosia kulturala ere jasaten dutelako, onuragarria da hezkuntzan euskal kulturaren transmisiorako mekanismoak ziurtatzea.

Esku-hartzearen testuingurua eta deskribapena

Testuingurua: Ikasleen erreferente kultural gehienak erdaraz aritzen dira, gutxi ezagutzen dute euskarazko egungo ekoizpen kulturala eta, herri kulturari dagokionez, txikitan ezagututako zenbait pertsonaia baino ezin dituzte aipatu.

Ikasmaila: Batxilergoko 1. maila

Ikasle kopurua: 22

Ikasgaia eta irakaslea: Biologia

Helburua: Ikasleek euskal kultura tradizionala hobeki ezagutzea eta ulertzea, gerora herriko ospakizun eta ekitaldietan modu sortzaileagoan eta kontzienteagoan parte har dezaten.

Esku-hartzearen deskribapena:

MSB webguneko Urtaroak jarduera gelarako prestatu. Egindako egokitzapenak:

  • Webguneko edukiekin hasi aurretik, ikasleek urtaroekin lotuta herrian eta eskualdean ezagunak diren ohitura tradizionalen bilduma egin zuten. Horretarako adineko pertsonei galdetzeko eskatu zitzaien. Jasotako informazioa lau urtaroetan sailkatu zuten.
  • Euskal tradizioan bi solstizioekin lotutakoak aukeratu ziren sakonago lantzeko: neguko eta udako solstizioak. Udakoa gertu zegoenez, San Joan egunean bildutako sendabelarrezko ukenduaren errezeta tradizionala ikasi genuen, batez ere, erabilitako belarren identifikazioa nola egin eta tradizioak sendabelar bakoitzari ematen dizkion ezaugarriak eta balioa.

Atxikimenduaren osagaiak

Galdera

... atxikimendua elikatzen duten zer osagai landu du irakasleak jarduera honekin? 

Erantzunak

Afektibo-soziala

Pragmatikoa

Hausnartua

Sinboliko-kulturala

Feedbacka

Zure ustez, zer gertatu da?

Galdera

Irakasleak aukeratu duen jarduera egokia da helburua lortzeko? Zure ustez, zer aurreikuspen egin daiteke? Beheko aukeren artean, zer gertatu da eta zer ez? (Aukera bat baino gehiago marka daiteke).

Erantzunak

Azaldutako ohitura eta erritu gehienak ezagutzen zituzten aurretik.

Herri kulturak harrapatu du ikasleen interesa.

Ikasleek kultura minorizatu eta tradizionalen transmisioaren baldintzez hausnartu dute.

Irakaslea saioa irakasgaiaren ohiko dinamikan kokatzen saiatu den arren, hobeki pentsatu behar da kulturaren transmisioa ohiko gaitegian nola txertatu.

Feedbacka

Jarduera prestatu zuen irakaslearen balorazioa

"Ikasleek interesa erakutsi dute, gogoz parte hartu dute eta arreta bikaina jarri dute. Positiboki baloratu dituzte bizirik eta gaurkoturik mantendu ditugun tradizioak. Harrituta ikusi dute euskal tradizioan dagoen aberastasuna; izan ere, ohitura gehienak ezezagun zituzten. Konturatu dira gaurko bizimoduan zaila dela kultura minorizatu eta tradizionalaren transmisioa.

Aurretik eskatutako informazioaren bilketa ideia ona izan da jarduerari adineko pertsona ezagunen gertutasuna eman dielako, baina egin nahi genuen guztia egiteko denbora gehiago behar izan dugu, eta, azkenean, bi saio erabili behar izan ditugu. Bestalde, ikasleak penaz gelditu dira sendabelarrak biltzera joateko txangoa antolatu ez dugulako. Hurrengoan.

Ikasleek kultura garaikideko erreferente euskaldunak ere behar dituzte, bistan da, baina argi gelditu zait adin horretan tradizioarekin lotutako gaiak oso erakargarri dituztela.

Material asko dago lantzeko, irakasgai askotan lekua izan dezaketen edukiak. Biologian, adibidez, nahiko ongi kokatu dugu sendabelarren gaia medikuntza tradizionalaren ikuspuntutik, baina ikas egoeraren koherentzia handitu behar delakoan nago. Hobekuntza nabarmena izanen litzateke irakasle guztiok aurreikustea zer lotura egin dezakegun gure gaien eta herri kulturaren artean, eta modu koherentean eta koordinatuan euskal kulturaren aberastasunaren berri eman ikasleei."